Προσπαθώ να γράψω τρεις μέρες τώρα κάτι για σένα… Κάτι που να τιμά τη διαδρομή σου, να ανταποκρίνεται στο μέγεθος της προσφοράς σου στο ελληνικό θέατρο και να δηλώνει την αγάπη μου χωρίς να μειώνει τον θαυμασμό που σου είχα. Θαυμασμό όχι μόνο για το έργο σου – κι ας άλλαξε τη ροή της δραματουργίας, κι ας εξύψωσε το σύγχρονο έργο. Θαυμασμό κυρίως για την προσωπικότητά σου.. Για την ανθρωπιά, την τρυφερότητα, τη μεγαλοσύνη σου, το δηκτικό σου χιούμορ και την απλόχερη αγάπη σου.. Πάντα χαμογελαστός, ακόμη και στην αυστηρότητά σου. Πάντα προστατευτικός για όλους μας. Πάντα με σεβασμό στον άνθρωπο, ποιότητα που σπάνια συναντάς.
Συγγραφέας δωρικός και υπαινικτικός καλλιέργησε μέσα από τα έργα του την ικανότητα να βλέπει τη σκληρή εκδοχή της ζωής, να την αποτυπώνει με ενάργεια χωρίς να ολισθαίνει στον νατουραλισμό και να διατηρεί ταυτόχρονα ρωγμές λυρισμού που αφήνουν αχτίδες φωτός να εισέλθουν στο σκοτεινό δραματουργικό του σύμπαν. Ένα σύμπαν αληθινό, που αντανακλά την πολιτική, πολιτιστική και οικονομική συνθήκη της χώρας του και φέρνει στη σκηνή πραγματικούς ανθρώπους απεκδυόμενους από οποιαδήποτε τάση ωραιοποίησης – κάτι που κάνει με δεξιοτεχνία. Δημιουργεί κόσμους και ήρωες που τους βλέπουμε καθαρά, χωρίς υπεκφυγές και χωρίς παραπετάσματα. Ο θεατής στο θέατρο του Ποντίκα γίνεται ένας θεατής από την κλειδαρότρυπα, με τρόπο που οι ήρωες να μην αισθάνονται εκτεθειμένοι, να μην κινδυνεύουν από την παρατήρηση και έτσι να μην καμώνονται αλλά να απομένουν αληθινοί, ωμοί. Ο συγγραφέας επιλέγει συνειδητά να γράψει για το σήμερα, για την εποχή που ζει, ασκώντας σκληρή κριτική αλλά έντιμη και στοχεύοντας στην επί σκηνής αλήθεια χωρίς να προσπαθεί να καθοδηγήσει.
Η προσπάθεια του επικεντρώνεται στο να μιλήσει για την ατομική ευθύνη η οποία κατ’ επέκταση γίνεται και συλλογική. Επικεντρώνεται στο να σταθεί απέναντι στην Ιστορία τη στιγμή που συμβαίνει. Επικεντρώνεται στις παθογένειες μιας κοινωνίας που προσπαθεί να σταθεί ξεπερνώντας την κακομοιριά της εξουσίας, της ανέχειας αλλά και της ανθρώπινης μικρότητας. Οι ήρωές του είναι τσακισμένοι άνθρωποι που προσπαθούν να αποκρούσουν την απελπισία, την αδικία, την ανισότητα του κόσμου αυτού – χωρίς όμως να τους αξίζει συχνά. Τα έργα του είναι καρπός παρατήρησης, ιδεολογικής, πολιτικής και κοινωνικής ευθύνης και ποτισμένα από ψύχραιμη σκέψη αλλά και από ευθύβολη στόχευση.
Η επιλογή του δικαιώνει τα έργα του στον χρόνο καθώς εξακολουθούν να κόβουν σαν ακονισμένα ξυράφια.
Στα πιο πρόσφατα έργα του (Ο Δολοφόνος του Λαΐου και Τα Κοράκια, Η Κασσάνδρα απευθύνεται στους νεκρούς, Χλιμίντρισμα), ένα σκηνικό τρίπτυχο, παρατηρείται μία αλλαγή κατεύθυνσης αλλά όχι προορισμού. Η εποχή έχει αλλάξει, τα μεγάλα αφηγήματα έχουν διαψευστεί, ο ρεαλισμός είναι μια πολυδιάστατη απεικόνιση ενός σουρεαλιστικού κόσμου. Ο Ποντίκας, μετά από αρκετά χρόνια σκηνικής σιωπής, στρέφεται στην πηγή των αιώνιων υπαρξιακών ερωτημάτων: στον μύθο. Επιστρέφει σε αυτόν για να γράψει ίσως τα πιο πολιτικά του έργα, προφητικά σχεδόν, σε μία περίοδο όπου η πολιτική σκέψη αρχίζει να απαλείφεται (το είχε ήδη βροντοφωνάξει με τα προηγούμενα έργα του θέλοντας να προειδοποιήσει). Έτσι, στο Χλιμίντρισμα ο Κένταυρος Χ(ε)ίρων, ταπεινωμένος και με το μισό αλογίσιο του σώμα να έχει χαθεί, ξεκινά το δρόμο προς τα άβαθα της σιωπής. Η ζωώδης υπόστασή του εγκατέλειψε απηυδισμένη πλέον την ανθρώπινη έχοντας σιχαθεί τα εγκλήματα που διαπράττονται στο όνομα της προόδου. Ο συγγραφέας ίσως κρύβεται πίσω από το μυθικό πλάσμα: τα έργα του όλο και πιο δύσκολα, όλο και πιο σπάνια, σαν να κατάλαβε ότι ο κόσμος αυτός δεν θα αλλάξει.
Η αλήθεια είναι όμως πως το θέατρο του μας αλλάζει. Μας πονάει και μας αφυπνίζει, μας ενεργοποιεί.
Η απώλεια της φυσικής του ύπαρξης θα είναι οδυνηρή για όλους όσοι είχαμε την τύχη να τον γνωρίζουμε. Όμως θα παραμείνει μαζί μας με το έργο του, μαχητικός, αγωνιστής με όραμα έναν φωτεινότερο κόσμο, για πάντα.
Ε.Μ.
Ο Μάριος Ποντίκας γεννήθηκε στη Μυτιλήνη. Σπούδασε στην Αθήνα στην Ανωτάτη Σχολή Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών και στη συνέχεια εργάστηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα στον χώρο της διαφήμισης.
Στο θέατρο εμφανίστηκε τη θεατρική περίοδο 1971-72 με το μονόπρακτο Η Πανοραμική Θέα Μιας Νυχτερινής Εργασίας που ανέβασε και σκηνοθέτησε ο Θανάσης Παπαγεωργίου στο Θέατρο Στοά, ένα θέατρο με το οποίο συνδέθηκε στενά με μία σχέση αλληλοϋποστήριξης και τροφοδοσίας με νέα του έργα. Την αμέσως επόμενη χρονιά (1972-73) στο θέατρο αυτό θα παρουσιαστεί Ο Λάκκος Και Η Φάβα σε σκηνοθεσία της Ελένης Καρπέτα και στη συνέχεια σε σκηνοθεσία του Παπαγεωργίου οι Θεατές το 1978, το Εσωτερικαί Ειδήσεις το 1979-80, το Κοίτα τους το 1990 και Ο Δολοφόνος του Λάιου και τα κοράκια το 2004 σε σκηνοθεσία Γιάννη Αναστασάκη. Το Στοά ανέβασε επίσης τη Γυναίκα του Λωτ το 1988-89 που είχε παρουσιαστεί για πρώτη φορά το 1983 από τη θεατρική Σκηνή του Αντώνη Αντωνίου με τον τίτλο Έστω.
Ο Ποντίκας ήταν από τους εκλεκτούς συγγραφείς που ο Κάρολος Κουν επέλεξε να σκηνοθετήσει έργο του, τον Γάμο το 1980-81, ενώ Ο Ορθός Λόγος θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά στο Υπόγειο το 1988 σκηνοθετημένος από τον Χρήστο Σιοπαχά. Τα έργα του Το τρομπόνι (που είχε ανέβει για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της δικτατορίας από το Θεατρικό Εργαστήρι της Τέχνης στη Θεσσαλονίκη σε μια συλλογική σκηνοθεσία), Ο Ορθός Λόγος και οι Θεατές ανέβηκαν και στο Εθνικό Θέατρο, το οποίο υπηρέτησε και ως μέλος του διοικητικού συμβουλίου.
Έργα του ανέβασε επίσης το Κρατικό Βορείου Ελλάδος (Η γυναίκα του Λωτ), το Θεσσαλικό Θέατρο (Εθνική Γιορτή 1978, Διαθήκη, Προσχέδιο για παράσταση, από το διήγημα του Δημήτρη Χατζή: Η Διαθήκη του Καθηγητή, 1977, Εσωτερικαί Ειδήσεις 1987), η Πειραματική Σκηνή της Τέχνης, τα ΔΗΠΕΘΕ Βέροιας, Καλαμάτας και Κομοτηνής, ο Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου, και πολλές πανεπιστημιακές, ημι-κρατικές και ερασιτεχνικές σκηνές στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ενδεικτικά αναφέρω τη Στουτγάρδη και τη Στοκχόλμη.
Αρκετά από τα θεατρικά του έργα (Θεατές, Τρομπόνι) έχουν μεταφερθεί στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο ενώ ο ίδιος έχει επίσης διασκευάσει για την τηλεόραση κείμενα της Ελληνικής Πεζογραφίας ανάμεσα σε άλλα Ο μεγάλος θυμός της Ντόρας Γιαννακοπούλου, Η αγάπη άργησε μια μέρα της Λιλής Ζωγράφου – σενάριο για το οποίο τιμήθηκε και με Βραβείο Καλύτερου Σεναρίου στα Τηλεοπτικά Βραβεία ΠΡΟΣΩΠΑ ’98 – και η Χαμένη Άνοιξη του Στρατή Τσίρκα. Στον κινηματογράφο έχει συνυπογράψει το σενάριο της ταινίας του Νίκου Κούνδουρου Μπορντέλο και της ταινίας του Όμηρου Ευστρατιάδη Ματωμένη Γη. Έχει επίσης εκδώσει δυο συλλογές με πεζογραφήματα του (ΔΡΑΠΕΤΗΣ ΓΗΡΟΚΟΜΕΙΟΥ, ΚΛΕΙΔΑΡΟΤΡΥΠΑ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ). Τα τελευταία χρόνια ήταν μέλος της συντακτικής ομάδας του ηλεκτρονικού περιοδικού ΧΑΡΤΗΣ.