Ο Σπύρος Μιχαλόπουλος είναι ένας επιτυχημένος δημοσιογράφος που κάνει τα πρώτα του, επιτυχημένα ήδη, βήματα στο θέατρο. Συντάκτης και αρχισυντάκτης σε ημερήσιες πολιτικές εφημερίδες, περιοδικά, ιστοσελίδες, ενώ έως και σήμερα επιμελείται και παρουσιάζει ραδιοφωνικές εκπομπές επικαιρότητας και λόγου στο Κανάλι Ένα του Πειραιά στους 90,4.
Από το 2015 έως το 2016 φοίτησε στο Στούντιο Συγγραφής του Εθνικού θεάτρου.
Φέτος, ο δημοσιογράφος που έχει τιμηθεί με το βραβείο Μπότση για την ανάδειξη των θεμάτων Ισότητας των δύο φύλων από τα άρθρα του στην εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος» φέρνει στη σκηνή το πρώτο του θεατρικό έργο, το Σεξ λεξικόν – Η επιστήμη του έρωτα, μια vintage κωμωδία για τις σχέσεις των δύο φύλων, τον έρωτα και το πάθος σε σκηνοθεσία Αγγελίτας Τσούγκου στο θέατρο 104.
Πόσο σας βοήθησε η συμμετοχή σας στο Studio Θεατρικής Συγγραφής του Εθνικού Θεάτρου;
Η θεατρική συγγραφική μου δουλειά ξεκίνησε τρία χρόνια πριν το Studio Θεατρικής Συγγραφής, όταν και ξεκίνησα μόνος μου, με οδηγό την ανάγνωση θεατρικών έργων και την παρακολούθηση πάρα πολλών παραστάσεων –συνήθεια την οποία έχω συστηματικά τα τελευταία δέκα χρόνια- να γράφω το πρώτο μου έργο. Το ολοκλήρωσα και επέστρεφα σε αυτό ανά τακτά χρονικά διαστήματα, δουλεύοντάς το ξανά και ξανά, μέχρι να το φτάσω σε ένα σχετικά επιθυμητό αποτέλεσμα.
Και ύστερα ήρθε το Εθνικό Θέατρο. Το γεγονός ότι επί εννέα μήνες έγινα μέλος μιας συγγραφικής ομάδας εργασίας, με οδήγησε στο να γνωρίσω καλύτερα τις δυνατότητες και αδυναμίες μου και να επιλέξω το δρόμο δουλειάς που μου ταιριάζει, προς το παρόν τουλάχιστον. Όλη η δουλειά που έκανα στο Studio Θεατρικής Συγγραφής του Εθνικού Θεάτρου κορυφώθηκε τον περασμένο Ιούνιο με την παρουσίαση του μονόπρακτού μου «Εστίες» στο Νέο Ρέξ
Πρωτοβουλίες τέτοιες, όπως αυτή του Studio Θεατρικής Συγγραφής ενός κρατικού φορέα, μόνο θετικά μπορούν να προσφέρουν, αν και πρέπει να έχουν διάρκεια και σύστημα.
Επί της ουσίας το Studio ήταν ένα μια επιπλέον αφορμή για να συγκεντρωθώ περισσότερο στη εργασία της συγγραφής, που είναι μοναχική, επίπονη και σκληρή. Ένα στούντιο ή μια σχολή δημιουργεί ένα ασφαλές πεδίο δράσης και έκφρασης, αλλά δεν αντικαθιστά τη δουλειά που οφείλει να κάνει κανείς μόνος του.
Τι πιστεύετε ότι έχει ανάγκη περισσότερο ένας νέος συγγραφέας;
Ο νέος συγγραφέας έχει ανάγκη από καθαρή ματιά και παιδεία που οδηγεί στην αλήθεια, στην ωρίμανση και στην αποκάλυψη. Αυτή είναι μια διαδικασία που δεν ολοκληρώνεται ποτέ. Πρέπει επίσης να αφουγκράζεται την περιρρέουσα ατμόσφαιρα και να γνωρίζει καλά τον κόσμο στον οποίο ζει. Ο συγγραφέας οφείλει να γνωρίζει τους χαρακτήρες του καλύτερα και από τον εαυτό του. Τόσο πολύ να μπαίνει στον ψυχισμό τους.
Από εκεί και πέρα το νέο συγγραφέα τον βοηθά να εμπιστεύεται το έργο του σε ελάχιστους επιλεγμένους ανθρώπους που έχουν γνώση, αισθητική και μπορούν να τον κατευθύνουν ουσιαστικά. Αυτοί οι ελάχιστοι άνθρωποι μπορεί να λειτουργήσουν για το συγγραφέα επιμορφωτικά και να τον ενθαρρύνουν προς νέες προκλήσεις. Μ’ αυτόν τον τρόπο ο συγγραφέας βγαίνει από το μικρόκοσμό του και από την ανακύκλωση των σκέψεών του κατά τη μοναχική διαδικασία της συγγραφής.
Η δημοσιογραφική σας προέλευση απεδείχθη χρήσιμη στο νέο σας εγχείρημα;
Η δημοσιογραφία είναι ένα λειτούργημα, τουλάχιστον εγώ έτσι το βλέπω, που μπορεί να σε οδηγήσει σε διάφορους δρόμους, συχνά ετερόκλητους μεταξύ τους. Η φύση της δουλειάς είναι εξερευνητική και διεισδυτική. Αυτό είναι ίσως κοινό με τη διαδικασία της θεατρικής γραφής, από τη στιγμή που καλείσαι να διεισδύσεις στην ψυχή των χαρακτήρων τους. Ίσως λοιπόν τόσο ο δημοσιογράφος, όσο και ο συγγραφέας να εκκινούν από μία κοινή αφετηρία που σχετίζεται με την έρευνα πάνω στο αντικείμενο που γράφουν. Στη συνέχεια όμως παίρνουν εντελώς διαφορετικό δρόμο.
Είμαι γέννημα θρέμμα εφημερίδας, αφού ξεκίνησα από 20 χρόνων στον τότε Ελεύθερο Τύπο. Συνεπώς, το να γράφω είναι κάτι που έχω στην καθημερινότητά μου. Ακόμη και στις εκπομπές μου στο ραδιόφωνο προετοιμάζομαι στο χαρτί προτού μιλήσω και παρουσιάσω.
Στα δημοσιογραφικά κείμενα μαθαίνεις να γράφεις κάτι που έχει αρχή, μέση και τέλος. Στοιχείο απαραίτητο και σε ένα θεατρικό έργο. Να τονίσω επίσης ότι και στις δύο περιπτώσεις η δουλειά σου κρίνεται από τον κόσμο. Θα σε διαβάσει, θα σε ακούσει, θα σε δει και θα διαμορφώσει μια άποψη.
Κατά τα άλλα, η σύνταξη ενός άρθρου ή ρεπορτάζ είναι μια εντελώς διαφορετική συνθήκη από τη συγγραφή ενός έργου. Το ένα είναι εφήμερο και εκπνέει η επίδρασή του σύντομα, ενώ το θεατρικό γράφεται για να μείνει. Δεν έχει ημερομηνία λήξης, όπως κάθε έργο τέχνης.
Χρειάζεται λεξικό ο έρωτας;
Ο έρωτας δεν χρειάζεται λεξικό, ούτε λυσάρι, ούτε πατέντες και προγραμματισμό. Χρειάζεται δυο ανθρώπους που θέλει ο ένας τον άλλο με πάθος και προσμονή. Όμως, η ανασφάλεια των εμπλεκόμενων απαιτεί δουλειά για να ξεπεραστεί και κατ’ αυτόν τον τρόπο γεννιέται η ανάγκη για εύρεση κοινής γλώσσας. Επομένως, λεξικό όχι, προσπάθεια και ανοιχτό μυαλό ναι.
Στο δικό μου έργο, «Σεξ Λεξικόν: η επιστήμη του έρωτα», δύο ερωτευμένοι και άπειροι έφηβοι στην Αθήνα του 1978 επιχειρούν να κάνουν έρωτα για πρώτη φορά. Σε μία εποχή που αλλάζει, καλούνται να ξεπεράσουν οικογενειακά και κοινωνικά βιώματα, στερεότυπα και παγιωμένες αντιλήψεις. Θα επιχειρήσουν τη μετάβαση στην ενηλικίωση. Οδηγός τους είναι ένα βοήθημα επιστημονικής φύσεως, το περιβόητο «Σεξ Λεξικόν» της εποχής. Πρόκειται για το απόλυτο εγχειρίδιο με χρηστικές και επεξηγηματικές πληροφορίες για οτιδήποτε αφορά στο σεξ. Την ίδια κρίσιμη ώρα το «Σεξ Λεξικόν» λειτουργεί στη συνείδησή τους ως φωνή συνέτισης όταν οι δυο ήρωες «κινδυνεύουν» να εκτραπούν.
Σήμερα, το βιβλίο αυτό φαντάζει άκρως αναχρονιστικό και ηθικοπλαστικό. Έγραφε για παράδειγμα ότι η μίνι φούστα είναι ημίγυμνη ενδυμασία, χαρακτήριζε τις γυναίκες «κάτι» και συμβούλευε τους νέους «να αποφεύγουν τα νυχτερινά κλάμπς με τα τζιουκ-μποξ, τη σεξ ατμόσφαιρα και το χαμηλό φωτισμό».
Γιατί επιλέξατε ένα τέτοιο θέμα για το πρώτο σας έργο;
Η ιδέα του έργου ήταν μπροστά μου τόσα χρόνια, αφού βρισκόταν στη βιβλιοθήκη του πατέρα μου. Κάποια στιγμή πέρυσι ξαναέπεσε στα χέρια μου και άρχισα να το επεξεργάζομαι στο μυαλό μου αρχικά και μετά στο χαρτί. Διάβαζα και ξαναδιάβαζα τα λήμματα, τα οποία σε ένα σύγχρονο μάτι προκαλούν γέλιο και σκεφτόμουν ότι με αυτές τις αντιλήψεις έχουν γαλουχηθεί οι γενιές των γονιών μας. Μέσα, δηλαδή από τη φωνή του εκάστοτε «λεξικού», είτε αυτό λέγεται σχολείο, είτε οικογενειακό περιβάλλον.
Ήθελα, λοιπόν, να δω πώς θα αντιμετώπιζαν αυτές τις αντιλήψεις δύο νέοι που βρίσκονται ακριβώς στο μεταίχμιο της αλλαγής από μια συντηρητική προς μια πιο προοδευτική αντιμετώπιση του έρωτα, της ζωής, της γυναίκας, της ομοφυλοφιλίας. Γι’ αυτό το τοποθέτησα τη δεκαετία του 70, τότε που η Ελλάδα μεταλλασσόταν στην πολιτική, στις τέχνες ,στο ντύσιμο, στη σεξουαλική συμπεριφορά, σε όλα. Ή μήπως δεν άλλαζε και τόσο πολύ; Επίσης, ήθελα να γράψω τη συνθήκη της πρώτης φοράς. Η πρώτη φορά είναι αξέχαστη και μοναδική, ανεξάρτητα από το αν είναι ευχάριστη η ανάμνησή της ή όχι. Δεν έχει παρελθόν ούτε μέλλον. Και αυτό ισχύει σε κάθε εποχή, ακόμη και σήμερα όπου τα πράγματα για τους νέους έχουν αλλάξει ριζικά. Όλα αυτά επέλεξα να τα αποκρυπτογραφήσω από τη κωμική πλευρά τους.
Ποια είναι η γνώμη σας για το σύγχρονο ελληνικό θέατρο; Τι θα βάζατε στα υπέρ και τι στα κατά;
Το σύγχρονο ελληνικό θέατρο απηχεί την σύγχρονη πραγματικότητα της κοινωνίας, αλλά και το ήθος, την παιδεία και τη στάση ζωής των συγγραφέων. Με καλές και κακές στιγμές. Στα υπέρ θα έβαζα ότι υπάρχουν ταλαντούχοι δημιουργοί με δυνατές ιδέες και ανατρεπτική γραφή και όταν τους δοθεί η ευκαιρία να ανεβεί το έργο τους, βλέπουμε ότι μπορούν να αγγίξουν πολύ κόσμο. Ίσως και να αφυπνίσουν συνειδήσεις. Ένα νεοελληνικό έργο μπορεί να σταθεί αφορμή για σκέψη, για ταύτιση για την έναρξη αλλαγών και ανατροπών. Μπορεί να καθρεφτίσει το θεατή και να τον βγάλει από την εσωστρέφειά του. Είναι ενθαρρυντικό να βλέπεις ένα νέο έργο να γεμίζει την αίθουσα και ο κόσμος να το αγκαλιάζει.
Στα κατά θα έλεγα ότι δεν υπάρχουν πολλές ευκαιρίες ανάδειξης και παρουσίασης νέων έργων. Πολλές παραγωγές ακολουθούν την πεπατημένη και δεν ρισκάρουν με ελληνικά έργα, πόσο μάλλον από νέους συγγραφείς. Θα ήταν ιδανικό να υπήρχε ένας μηχανισμός στήριξης στους νέους έλληνες συγγραφείς, ώστε να τολμούν να δοκιμάζονται και να εκτίθενται απερίσπαστοι από τη δοκιμασία της εύρεσης παραγωγής και των εισιτηρίων.
Σχέδια για το μέλλον;
Αυτήν την περίοδο απολαμβάνω στη σκηνή του «104» το «Σεξ Λεξικόν». Και λέω «απολαμβάνω» γιατί είναι μια όμορφη επιβράβευση να εμπιστεύεται το έργο σου ένας παραγωγός και να δέχεται να το χρηματοδοτήσει. Θα ήμουν λοιπόν αγνώμων αν στερούσα από τον εαυτό μου τη χαρά αυτή. Θεωρώ ότι πρέπει να ξέρουμε να χαιρόμαστε τις μικρές νίκες μας, ώστε να πορευόμαστε με μεγαλύτερη επίγνωση στο επόμενη βήμα. Κι όταν λέω νίκες, δεν εννοώ επιτυχίες με τη στενή έννοια του όρου.
Έχω ολοκληρώσει άλλα δυο έργα διαφορετικού ύφους και περιμένω να βρουν το δρόμο τους, ενώ κάθε ημέρα έχω ανοιχτές τις κεραίες μου σε νέες συγγραφικές προκλήσεις.
Συνεντεύξεις