Ο Πανελλήνιος Επιστημονικός Σύλλογος Θεατρολόγων (Π.Ε.ΣΥ.Θ. www.pesyth.gr) γιόρτασε φέτος τα είκοσι χρόνια λειτουργίας του. Ιδρύθηκε ένα μόλις χρόνο μετά την πρώτη ορκωμοσία αποφοίτων του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, όταν κανείς δεν μπορούσε να μιλήσει για τις μελλοντικές –τότε- επαγγελματικές προοπτικές των πτυχιούχων θεατρολόγων και, παράλληλα, δεν υπήρχε καμία ένωση και καμία δημόσια αρχή όπου θα μπορούσε να αποτανθεί ένας θεατρολόγος. Χάρη στην πρωτοβουλία είκοσι από τους πρώτους αποφοίτους του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών Αθήνας, δημιουργήθηκε το σωματείο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, το οποίο από τότε προσπαθεί αδιάλειπτα να καλύψει το κενό. Μέλη του είναι απόφοιτοι ελληνικών και ξένων τμημάτων θεατρολογίας και βασικό του μέλημα η προώθηση της θεατρικής τέχνης και παιδείας στην Ελλάδα. Στους σκοπούς του αναφέρονται:
– η καθιέρωση της επιστήμης της θεατρολογίας, η ενεργοποίησή της στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία και η άμεση σύνδεσή της με τη σκηνική πράξη.
– η καλλιτεχνική, επιστημονική και επαγγελματική ενημέρωση των μελών του.
– η προβολή του θεάτρου ως μέσο καλλιτεχνικής έκφρασης και κοινωνικής παρέμβασης.
Ο Πρόεδρος του Π.Ε.ΣΥ.Θ. Νεόφυτος Παναγιώτου μας μιλά για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον των θεατρικών σπουδών στην Ελλάδα.
20 χρόνια μετά. Έχει πετύχει ο Π.Ε.ΣΥ.Θ. τους στόχους του; Τι αποτελέσματα θα έδινε ένας απολογισμός;
Ασφαλώς και οι δράσεις που έχουν πραγματοποιηθεί στην πάροδο αυτών των χρόνων αποτυπώνουν θετικό και επιτυχές στίγμα. Σαφώς βεβαίως, θα μπορούσαν να είναι πολλαπλάσιες. Ο απολογισμός είναι θετικός σε ένα πρώτο επίπεδο. Πραγματοποιήθηκαν αρκετές δράσεις, αλλά το μέλλον είναι ανοιχτό για πολλές και εμπνευσμένες καλλιτεχνικές και επιστημονικές εργασίες. Προσωπική μου άποψη είναιότι ο Σύλλογος ψάχνει ακόμη να βρει το βηματισμό του.
Ποια είναι η σχέση του Π.Ε.ΣΥ.Θ. με τα θεατρολογικά τμήματα; Είναι οι απόφοιτοι επαρκώς εφοδιασμένοι ώστε να σταθούν επαγγελματικά σε αυτό το άγριο τοπίο.
Φροντίζουμε σε τακτά χρονικά διαστήματα να στέλνουμε ενημέρωση στα Τμήματα Θεατρικών Σπουδών για την πληρέστερη εικόνα των αποφοίτων σε σχέση με την –μετά την κτήση του τίτλου σπουδών- επαγγελματική προοπτική τους. Είναι δύσκολο να έχει κάποιος πλήρη και επαρκή εικόνα του αντικειμένου σε ένα ασταθές επαγγελματικό τοπίο, διαρκώς μεταβαλλόμενο εν τω μέσω ευρύτερων ραγδαίων εξελίξεων. Πρόκειται, δηλαδή για μια καθημερινή και δυναμικά εξελισσόμενη σχέση.
Κατάφεραν οι θεατρικές σπουδές να αλλάξουν το θεατρικό τοπίο στην Ελλάδα; Το πρόσημο είναι σίγουρα θετικό, παρόλο που η Θεατρική Αγωγή στο σχολείο εντάχθηκε μόλις στα τέλη του περασμένου αιώνα! Σε αυτά τα είκοσι χρόνια θεωρώ ότι το κέρδος είναι καταγεγραμμένο και εμφανές για όλους: μαθητές, γονείς, εκπαιδευτικούς, το θεατρικό τοπίο και συνολικά για την κοινωνία των πολιτών. Έγινε μια πρώτη σημαντική τομή σε μια ουσιώδη πολιτισμική, εκπαιδευτική και κοινωνική έλλειψη που υπήρχε έως τότε. Είναι αξιοσημείωτο επί παραδείγματι ότι πολλά από τα παιδιά που διδάχθηκαν για πρώτη φορά το μάθημα είναι τώρα απόφοιτοι τμημάτων Θεατρικών Σπουδών.
Ο σύλλογος διεκδικεί δυναμικά (και ορθώς) το κομμάτι της εκπαίδευσης. Ποιο είναι το παρόν και το μέλλον του θεατρολόγου στην εκπαίδευση σήμερα;
Γιατί η αλήθεια είναι οδυνηρή αφού κάθε χρόνο έχουμε απόφοιτους από τα τμήματα με μηδενικές προοπτικές απασχόλησης στον τομέα τους, οι οποίοι στρέφονται στην εκπαίδευση και περιμένουν να προσληφθούν, κάτι το οποίο, με το ισχύον σύστημα αντικειμενικά είναι αδύνατο να γίνει. Ένα από τα πάγια αιτήματα του Συλλόγου είναι η διεκδίκηση: «ένας θεατρολόγος ανά σχολική μονάδα». Αν υλοποιηθεί το αίτημα αυτό και ξεπεραστούν τα προβλήματα της μέχρι τώρα μη υλοποίησης, νομίζω ότι όλοι μπορούν να απασχοληθούν στην εκπαίδευση με ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Αυτή είναι μια πρόταση που κατατίθεται συνεχώς στο Υπουργείο Παιδείας, αλλά τα ώτα δεν είναι πάντα ευήκοα! Ας μην ξεχνάμε, ότι η εκπαίδευση αποτελεί τον πολιτιστικό δείκτη ενός λαού, συνεπώς θα ήταν ευχής έργον να μπορούσαν να προσφέρουν σε αυτό και οι απόφοιτοι θεατρολόγοι.
Σε σχέση με τους θεατρολόγους που δεν εργάζονται στην εκπαίδευση ποια είναι η συμβολή του Συλλόγου; Μπορεί ο Π.Ε.ΣΥ.Θ. να βοηθήσει με κάποιο τρόπο και στη δημιουργία άλλων μορφών απασχόλησης; Και πως αυτές οι άλλες μορφές απασχόλησης μπορούν να θεσπιστούν και να διεκδικηθούν;
Ούτε εγώ εργάζομαι στην εκπαίδευση και κάθε φορά που χρειάστηκα την παρέμβαση-συνδρομή του Συλλόγου έγινε και με θετικά αποτελέσματα. Πάντα είμαστε κοντά σε όλους τους συναδέλφους που απευθύνονται στο Σύλλογο με διάφορα ερωτήματα και προβλήματα. Για να μπορέσει ο Σύλλογος να βοηθήσει αποτελεσματικά τους θεατρολόγους που δεν απασχολούνται στην εκπαίδευση απαραίτητη προϋπόθεση είναι, να καταστεί σαφές στο Υπουργείο Πολιτισμού, πως ο πολιτισμός στις πολλές και διαφορετικές εκφάνσεις του χρειάζεται ακριβώς τους επιστήμονες στο ειδικό πεδίο τους και όχι «ανειδίκευτους» εργάτες με ελάχιστη εμπειρία ή προερχόμενους από άλλες ειδικότητες.
Ποια η κατάσταση του αντικειμένου «θεατρολόγος» στην Ελλάδα, πώς θα έπρεπε -θέλατε να είναι;
Το αντικείμενο αυτή τη στιγμή φθίνει, γιατί φθίνουν και οι θέσεις εργασίας πολιτισμού που θα όφειλαν να ανθούν εν έτη 2015. Θα ήθελα, και είναι καθαρά προσωπικό αυτό, να μπορούσα να πείσω τις όποιες πολιτικές κυβερνήσεις, ότι ο θεατρολόγος μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά και θετικά στη διαμόρφωση της «παιδείας» και του σύγχρονου πολιτισμού, μέσα από όλους τους τομείς ασφαλώς.
Η διεθνής εμπειρία θα μπορούσε πιθανόν να βοηθήσει και θα μπορούσε να γίνει μία έρευνα πάνω στη θέση του θεατρολόγου στο εξωτερικό, και έπειτα συγκεκριμένες προτάσεις προς το κράτος και φορείς. Αλλά σκέφτομαι, θα είχε αποτέλεσμα αυτό; Φταίει η οικονομική κατάσταση ή φταίει κάτι άλλο; Και πάλι από την προσωπική μου εμπειρία, ένας επιστήμονας του θεάτρου στο εξωτερικό κατέχει τη θέση που του αξίζει, ίσες ευκαιρίες εργασίας, αναγνωρισμένα προσόντα κ.λπ. Δυστυχώς στη χώρα που ιστορικά γέννησε το θέατρο η κατάσταση είναι διαφορετική. Θα έλεγε κανείς, ότι η επαγγελματική αντιμετώπιση ενός θεατρολόγου είναι έως και απαξιωτική. Σαφώς και οι συγκεκριμένες προτάσεις θα μπορούσαν να φέρουν μεγαλύτερα αποτελέσματα, αλλά αυτό είναι κάτι για το οποίο οφείλουμε να παλέψουμε δυναμικά, με συνοχή, υπομονή και επιμονή. Έχουμε συνηθίσει να λέμε τα τελευταία χρόνια, ότι φταίει η οικονομική κατάσταση. Τείνω να διαφωνήσω, καθώς όλοι ξέρουμε ότι όπου υπάρχει θέληση υπάρχει και τρόπος. Η επαγγελματική αστάθεια και άρα ανασφάλεια όσων συναδέλφων εργάζονται κυρίως στο ελεύθερο θέατρο είναι παράγοντες που δεν ευνοούν τη συνεκτική και δυναμική διεκδίκηση των όποιων δικαιωμάτων και σε επαγγελματικούς χώρους πέραν της εκπαίδευσης. Ο θεατρολόγος είναι απαραίτητος σε όλους τους τομείς του πολιτισμού.
Είναι οι θεατρολόγοι κοντά στο Σύλλογο;
Η αντιμετώπιση είναι «τριών ταχυτήτων»: κάποιοι ήταν, είναι και θα είναι πάντα κοντά στο Σύλλογο, κάποιοι ενεργοποιούνται κατά περίπτωση και κάποιοι απλώς αδιαφορούν, γιατί θεωρούν ότι ένας Σύλλογος χωρίς ταυτότητα δεν τους αφορά. Εδώ απαντώ, ότι ο Σύλλογος έχει και ταυτότητα και έντονη «προσωπικότητα» για να μπορεί να ενεργοποιήσει-κινητοποιήσει-ανακινήσει καταστάσεις και να φτάσει και σε όσους δεν ξέρουν τί ακριβώς κάνει ένας Πανελλήνιος Επιστημονικός Σύλλογος Θεατρολόγων.
Ποιες είναι οι κύριες δράσεις του;
Πάνω απ’ όλα διεκδικεί αδιαλείπτως την προάσπιση των επαγγελματικών δικαιωμάτων του κλάδου. Παράλληλα και έως σήμερα έχουν οργανωθεί δύο θεατρολογικά συνέδρια με μεγάλη επιτυχία και αποδοχή από τους συναδέλφους και όχι μόνο. Έχει πραγματοποιήσει ημερίδες, ερευνητικά εργαστήρια και σεμινάρια επιμορφωτικού χαρακτήρα με ποικίλες θεματικές για τα μέλη, αλλά και τους φίλους του Συλλόγου. Έχει διοργανώσει παραστάσεις και έχει συμμετάσχει σε πλήθος δράσεων και εκδηλώσεων άλλων φορέων.
Πως βλέπετε το μέλλον του Π.Ε.ΣΥ.Θ.;
Μπαίνουν πια και πολύ σοβαρά ζητήματα επιβίωσης. Το μέλλον διαμορφώνεται συλλογικά. Χωρίς την απαραίτητη συμμετοχή όλων το μέλλον είναι «τοπίο στην ομίχλη».
Ο Νεόφυτος Παναγιώτου γεννήθηκε στην Κύπρο το 1984. Σπούδασε στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, στο ίδιο τμήμα συνεχίζει τις Μεταπτυχιακές Σπουδές του (Mphil Θεατρολογίας). Στο Ελληνικό Κέντρο του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου (Ε.Κ.Δ.Ι.Θ.) εργάζεται από το 2007 για τις δράσεις και τις εκδηλώσεις του. Υπήρξε γραμματέας του Πανελλήνιου Επιστημονικού Συλλόγου Θεατρολόγων (Π.Ε.ΣΥ.Θ.) έως το 2013, ενώ από το 2013 είναι πρόεδρος του Δ.Σ. του Π.Ε.ΣΥ.Θ. Διδάσκει Θεατρική Αγωγή στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση από το 2010 σε συνεργασία με Συλλόγους Γονέων και Κηδεμόνων και άλλους φορείς. Έχει συνεργαστεί με διάφορες ομάδες θεάτρου ως βοηθός σκηνοθέτη και ως υπεύθυνος οργάνωσης και εκτέλεσης παραγωγής, αλλά και με το Υπουργείο Πολιτισμού σε διάφορες πολιτιστικές δράσεις. Συνεργάζεται με διάφορους φορείς του σύγχρονου πολιτισμού για προγράμματα ΕΣΠΑ.
Συνεντεύξεις