Συνάντηση Μαρίας Λαϊνά – Νίκου Χατζόπουλου πάνω από μια Πασιέντζα στο Φεστιβάλ Αθηνών
Δύο άνδρες σε ένα δωμάτιο. Ο ένας ρίχνει πασιέντζες. Ο άλλος κοιτάζει. Η πασιέντζα δεν βγαίνει. Ξαφνικά εισβάλλει ένας άγνωστος.
Χωρίς χρόνο, χωρίς χώρο, χωρίς απαντήσεις, μια μυστική αποκάλυψη, μια απόκρυφη προσπάθεια να προσεγγίσει κανείς τα αρχετυπικά ερωτήματα που επανέρχονται αιωνίως.
Το έργο της Μαρίας Λαϊνά Η πασιέντζα ανεβαίνει σε σκηνοθεσία του Νίκου Χατζόπουλου στο Θέατρο Τέχνης στη Φρυνίχου για το Φεστιβάλ Αθηνών από τις 20 έως τις 23 Ιουνίου.
Ο σκηνοθέτης μιλάει στο GPP για τις προκλήσεις του έργου και της παράστασης.
Το έργο της Λαϊνά έχει πολύ δύναμη στη γλώσσα. Εσείς είστε σκηνοθέτης που ο λόγος έχει σημαντική θέση στη δουλειά σας. Ποιες είναι οι σκηνικές σας προθέσεις στο εγχείρημα αυτό;
Η Λαϊνά σ’ αυτό το έργο ξεκίνησε από τη γλώσσα –και μάλιστα μια γλώσσα τελείως διαφορετική από τα άλλα της έργα, γλώσσα γειωμένη, έως και τετριμμένη– και έπλασε μια σκηνική ιστορία λίγο ακαθόριστη ως προς τον ρεαλιστικό κόσμο των ηρώων. Εμένα πάντα με ενδιέφερε ένα θέατρο που χρησιμοποιεί μια γλώσσα πεζή και καθημερινή προσπαθώντας με πλάγιο τρόπο να πει πράγματα πιο μεγάλα, πιο σύνθετα και βαθιά από την απλή καθημερινότητα. Βρήκα λοιπόν το έργο ενδιαφέρον ως υλικό για να το δουλέψω με τους ηθοποιούς.
Προσπαθούμε να κρατήσουμε μια δύσκολη ισορροπία: από τη μια να διατηρήσουμε τον ακαταμάχητο ρεαλισμό της γλώσσας, κι από την άλλη να αφήσουμε διόδους στον θεατή να δώσει τις δικές του ερμηνείες, δεύτερα επίπεδα, φυγές και συνειρμούς προς θέματα ευρύτερα, ίσως υπαρξιακά, ίσως οντολογικά, πάντως πιο ουσιαστικά για την ανθρώπινη συνύπαρξη.
Δοκιμάζοντας διάφορους τρόπους, τελικά επιλέξαμε τη χρήση της μάσκας. Με τη μάσκα, λυτρωθήκαμε από την κυριολεξία του ρεαλισμού, και αφεθήκαμε πιο ελεύθεροι στο παιχνίδι του λόγου. Εξάλλου, η μάσκα λειτουργεί σαν στοιχείο παραξενίσματος: βάζοντας δίπλα-δίπλα έναν τετριμμένο λόγο και μια ανθρώπινη φιγούρα που ίσως να θυμίζει και αρχαία τραγωδία, το ένα στοιχείο φωτίζει το άλλο με αναπάντεχο τρόπο.
«Η πασιέντζα δεν είναι αστεία […]. Πρέπει να είσαι σοβαρός. […] Γιατί παίζεις εσύ μ’ εσένα, με την τύχη σου, με το μέλλον σου, κάτι έχεις στο νου σου». Οι ήρωες του έργου είναι απόλυτα μόνοι, αντιμέτωποι με τον εαυτό τους και με αυτό που θα μπορούσε κανείς να αποκαλέσει Τύχη. Πόσο η αλήθεια τους σχετίζεται με την αλήθεια μας;
Νομίζω ότι αναφερόμαστε στην αλήθεια όλου του ανθρωπίνου γένους. Εδώ μιλάμε για Τύχη που καθορίζει αν θα είσαι μόνος ή θα συνυπάρξεις με τον άλλον (ή τους άλλους), αν θα επιτρέψεις στην τροχιά σου να διασταυρωθεί τυχαία με τις τροχιές άλλων ανθρώπων.
Η συγγραφέας έχει χαρακτηρίσει το έργο «διεστραμμένο»*. Θα συμφωνούσατε με τον χαρακτηρισμό αυτό;
Δεν καταλαβαίνω την έννοια της «διαστροφής» στο θέατρο. Έτσι κι αλλιώς η σκηνή είναι ο χώρος ενός πειράματος, είναι μια μεταφορά. Άρα οποιαδήποτε συνθήκη λειτουργεί μεταφορικά.
Εγώ θεωρώ το έργο της ένα γλωσσικό παιχνίδι, που, εμένα προσωπικά, μου έφερε στο μυαλό τον Πίντερ και τον Μπέκετ.
Τι πιστεύετε για τη σύγχρονη ελληνική δραματουργία;
Μου φαίνεται πως, ενώ οι επιδόσεις μας σε άλλους τομείς του θεάτρου είναι πολύ σημαντικές –τουλάχιστον σε ατομικό επίπεδο, γιατί στο συλλογικό υστερούμε– στη δραματουργία δεν έχουμε την ίδια εξέλιξη. Είναι κάτι που σχετίζεται και με το πρόβλημα που έχουν συχνά τα σενάρια των ελληνικών ταινιών. Νομίζω πως οι Έλληνες συγγραφείς δυσκολεύονται να αφηγηθούν με σαφήνεια μια συγκεκριμένη ιστορία. Αλλά αυτό είναι και θέμα Παιδείας: κανείς δεν μας έμαθε στα σχολεία να πετάμε τα περιττά και να επικεντρωνόμαστε στην ουσία. Το αντίθετο μάλιστα: πάντα επαινούσαν το πληθωρικό αντί για το λακωνικό.
*Συνέντευξη στην Αργυρώ Μποζώνη στη Lifo (21/3/2014)
_______________________________________________
Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν – Φρυνίχου
20-23 Ιουνίου στις 21.00
Σκηνοθεσία: Νίκος Χατζόπουλος
Σκηνικά – Κοστούμια: Βασίλης Παπατσαρούχας
Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος
Σύνθεση ήχων: Λεωνίδας Μαριδάκης
Βοηθός σκηνοθέτη: Νικήτας Αναστόπουλος
Παίζουν: Αργύρης Ξάφης, Κώστας Βασαρδάνης, Νίκος Χατζόπουλος
Λαϊνά
Συνεντεύξεις