Η Κοκκινοσκουφίτσα είναι στο Βερολίνο! Λίγο πριν το έργο της Λένας Κιτσοπούλου κάνει πρεμιέρα στο θέατρο Theater Expedition Metropolis συναντάμε την Έλενα Σωκράτους, που το σκηνοθετεί.
Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για έναν δημιουργό να λειτουργεί ανάμεσα σε τρεις χώρες;
Εξαρτάται από την οπτική που το βλέπει κανείς. Θα μπορούσε να μου προκαλεί στεναχώρια ότι για να αποκτήσω τις συνθήκες δουλειάς που με ικανοποιούν, «αναγκάζομαι» να ζω μακριά από την πατρίδα μου και να είμαι σε μια διαρκή μετακίνηση, αλλά προσωπικά δεν έχω κανένα τέτοιο συναίσθημα. Και να είχα την επιλογή να ζω στην πατρίδα μου με τις συνθήκες δουλειάς που με ικανοποιούν, νομίζω δεν θα το έκανα. Απολαμβάνω κάθε φορά τη διαδικασία της οργάνωσης των πλάνων μου για τη νέα χρονιά, μέσα στην οποία είναι και ο προγραμματισμός, για να διευκολύνω τις μετακινήσεις στις διαφορετικές χώρες. Θεωρώ επίσης, ότι μια από τις μεγαλύτερες δυσκολίες στο δικό μας επάγγελμα, είναι το να διατηρεί κανείς τη δημιουργικότητα και την έμπνευσή του σε ψηλά επίπεδα για να μπορεί να αποδίδει με ενέργεια και ανανεωμένα, σε κάθε καινούργιο πρότζεκτ. Για μένα, η μετακίνηση μεταξύ των χωρών, οι νέες εμπειρίες, λειτουργούν ως πηγή έμπνευσης και ανανέωσης, κάτι το οποίο υποσκιάζει τυχόν δυσκολίες που προκύπτουν λόγω απόστασης. Το δεύτερο θετικό στοιχείο είναι η «αναγκαστική» επαφή με πολλούς διαφορετικούς συνεργάτες, κάτι το οποίο επίσης λειτουργεί ανανεωτικά.
Εάν υπήρχε η δυνατότητα να κάνετε τον τέλειο συνδυασμό για μια αναπτυξιακή πολιτική για το θέατρο τι θα κρατούσατε από κάθε χώρα;
Ο τέλειος συνδυασμός δεν ξέρω αν θα μπορούσε να υπάρξει και δεν είμαι και η κατάλληλη να τον αποφασίσω, αλλά μπορώ να σας απαντήσω, τι κάνει εμένα να νιώθω όμορφα ως σκηνοθέτις σε κάθε χώρα. Στη Γερμανία, συμφωνώ με την πολιτική της ουσιαστικής προώθησης (και με την αντίστοιχη χρηματοδότηση) στις τέχνες και το θάρρος να εμπιστεύονται νέους δημιουργούς και να επενδύουν σε αυτούς, χωρίς περιορισμούς και ψευτοδιλήμματα. Στην Ελλάδα μου κάνει εντύπωση η ικανότητα των καλλιτεχνών να δημιουργούν με ελάχιστα μέσα, μεγάλα πράγματα, η ευελιξία και η έμπνευση και κυρίως το πάθος και η δίψα για δημιουργία. Στην Κύπρο θα έλεγα ότι υπάρχουν αυτή τη στιγμή οι κατάλληλες συνθήκες για να αποκτήσουν τα θέατρα νέο θεατρικό κοινό, το οποίο έχω την αίσθηση ότι πλησιάζει στα θέατρα με αθωότητα και θετική διάθεση. Εκεί νομίζω πρέπει να δώσουν βάση οι αρμόδιοι. Να φέρουν τον κόσμο κοντά στο θέατρο και να δημιουργήσουν σε συνεργασία με αξιόλογους Κύπριους καλλιτέχνες μια νέα γενιά Κυπρίων με ανεπτυγμένη καλλιτεχνική αισθητική.
Υπάρχουν ρίζες και πώς μπορεί κανείς να τις διαχειριστεί;
Οι ρίζες σίγουρα υπάρχουν. Το ερώτημα είναι πώς τις αξιοποιεί κανείς. Πολλές φορές το να μένει κανείς δεμένος στενά με τις ρίζες του είναι μια ασφάλεια και μια σταθερότητα. Αλλά το να πάρει κανείς τις ρίζες του και να τις μπολιάσει με νέες ρίζες που αποκτά στην πορεία, φτιάχνοντας ένα καινούργιο συνδυασμό, είναι για μένα το ζητούμενο. Προσωπικά, αποδέχομαι πια τις ρίζες μου (κάτι το οποίο δεν έκανα πάντα), αλλά προσπαθώ ταυτόχρονα να τις δω και ως εξωτερικός παρατηρητής, για να τις κατανοήσω καλύτερα. Έτσι και αλλιώς, νέες ρίζες δημιουργούνται θέλοντας και μη, όταν ζει κανείς τόσα χρόνια μακριά από την πατρίδα του. Τις νέες ρίζες τις χαίρομαι, τις μελετώ, τις παρατηρώ, τις επιλέγω ή τις αποκλείω. Το σίγουρο είναι ότι κάθε νέα ρίζα και δεσμός με στιγμές, ανθρώπους, βιώματα, κάθε νέος συνδυασμός ριζών, στιγματίζει τον τρόπο που δημιουργώ.
Γιατί η Κοκκινοσκουφίτσα; Τι ήταν αυτό που σας ώθησε σε αυτή την επιλογή;
Νομίζω ότι η Κοκκινοσκουφίτσα ήταν ο τρόπος να ικανοποιήσω την επιθυμία της ομάδας για ανέβασμα κωμωδίας, χωρίς όμως να ανεβάσω όντως κωμικό έργο. Η ικανότητα της Λένας να μιλάει για τα πιο τραγικά πράγματα, γράφοντας κωμωδία είναι απίστευτη. Γνωρίζοντας λοιπόν τη δουλειά της και θεωρώντας ότι μας ταιριάζει ως ομάδα, βρήκα την Κοκκινοσκουφίτσα από την σελίδα του Greek Play Projekt. Διαβάζοντας το κείμενο για πρώτη φορά ένιωσα αμήχανη. Από τη μια, δεν ήξερα πώς μπορώ να χειριστώ κάτι τόσο διαφορετικό από ό,τι έχω κάνει μέχρι τώρα, ενώ ταυτόχρονα, ξύπνησε μέσα μου και μια τρομερή «ανάγκη» να ανεβάσω αυτή την παράσταση, η οποία τελικά υπερίσχυσε.
Ποιος είναι ο μύθος γύρω από την Κοκκινοσκουφίτσα; Πως συνδέονται διαφορετικοί κόσμοι μέσω αυτού; Υπάρχει τελικά ένας «κοινός» τόπος;
Στο κείμενο της Λένας επικρατεί ένα χάος. Τα πρόσωπα του παραμυθιού της Κοκκινοσκουφίτσας, τα πρόσωπα άλλων παραμυθιών, οι αληθινοί άνθρωποι, μπλέκονται και συνυπάρχουν σε ένα «κοινό» τόπο με μυρωδιά έντονα ελληνική. Στη δική μας ματιά το χάος πολλαπλασιάζεται, αφού προστέθηκαν στο κείμενο και άλλοι χαρακτήρες, αληθινοί και παραμυθένιοι, ηθοποιοί και ήρωες, οι οποίοι σε κάποιες στιγμές φτάνουν σε αδιέξοδο. Κάθε φορά λοιπόν, που δεν μπορούν να διαχειριστούν μια κατάσταση ή και τις ίδιες τις μεταξύ τους σχέσεις, επιστρέφουν στον δικό τους «κοινό» τόπο… Ο Τσιτσάνης, το κρασί, το ζεϊμπέκικο, τα μπουζούκια, είναι μια κάποια λύση…
Ποιος είναι ο δικός σας τρόπος να δείτε το έργο της Κιτσοπούλου;
Από την πρώτη μου συνομιλία με την Λένα, ήταν ξεκάθαρο ότι έχουμε την απόλυτη ελευθερία να προσαρμόσουμε το κείμενο στα δικά μας μέτρα. Αυτή η ελευθερία οδήγησε σε πολλές βραδιές αναγνώσεων, προσθηκών, αφαιρέσεων, προσαρμογών, μέχρι που φτάσαμε σε ένα κείμενο, το οποίο πια μας ήταν απόλυτα οικείο. Γελάσαμε πολύ, θυμώσαμε πολύ, διαφωνήσαμε ακόμη πιο πολύ και μέχρι σήμερα, το κείμενο δέχεται αλλαγές. Νομίζω ένα από τα πιο μεγάλα ταλέντα της Λένας, είναι ότι με τον τρόπο που γράφει, κάνει τον θεατή να νιώθει ότι όσα λέγονται και συμβαίνουν τον αφορούν άμεσα, προσωπικά. Αυτή είναι και η δική μας ματιά και αυτό θα προσπαθήσουμε να πετύχουμε με την παράστασή μας. Να ζήσουμε την εμπειρία με πάθος.
Υπάρχει ιδιαίτερο κλίμα λόγω της πολιτικής και οικονομικής κατάστασης απέναντι στους Έλληνες καλλιτέχνες που δρουν στη Γερμανία;
Νομίζω η μόνη ιδιαιτερότητα που υπάρχει, είναι ότι οι φορείς, ζητάνε από τους καλλιτέχνες με καταγωγή από την Ελλάδα να ασχοληθούν κυρίως με θέματα, τα οποία αφορούν σ’ αυτή την πολιτική και οικονομική κατάσταση. Κάτι το οποίο προκαλεί μια απογοήτευση, γιατί για τον καθένα η πηγή έμπνευσής του και η ανάγκη του να μιλήσει, δεν μπορεί να περιορίζεται μόνο στο πώς είναι «στη μόδα» να παρουσιάζεται η Ελλάδα στην καλλιτεχνική σκηνή του Βερολίνου… Προσωπικά όμως θεωρώ ότι σιγά-σιγά εξαλείφεται και αυτό το φαινόμενο..
Γιατί επιμένετε στο ελληνικό έργο;
Δεν το κάνω συνειδητά. Νομίζω ότι έτυχε να με εμπνεύσουν συγκεκριμένοι Έλληνες σύγχρονοι συγγραφείς ή συγκεκριμένα έργα..
Υπάρχει μια συγγένεια του Lebensraum και της Κοκκινοσκουφίτσας, αφού και εδώ καλείται ο θεατής να αποδεχθεί τον «κακό εαυτό» του. Γιατί αυτή η επιμονή;
Ο κακός εαυτός υπάρχει σε όλους μας και το θέατρο οφείλει να τον φανερώσει. Η «επιμονή» λοιπόν αυτή δεν προκύπτει από εμένα αλλά από την ίδια τη ζωή. Όσο καταπιεσμένοι και να είμαστε στην καθημερινότητά μας, το θέατρο μάς δίνει την ελευθερία να κοιτάξουμε μακριά από συμβάσεις, τις σκοτεινές, καταπιεσμένες πλευρές της ανθρώπινής μας φύσης και ίσως έτσι καταφέρουμε να τις αποδεχτούμε κιόλας… Νομίζω η συγγένεια των δυο έργων έγκειται στο ότι και στα δυο, το κοινό γελάει και το επόμενο δευτερόλεπτο τού κάθεται το γέλιο στον λαιμό. Η ελαφρότητα και το χιούμορ με την οποία παρουσιάζεται η δράση και στις δυο περιπτώσεις, κάνει τις αλήθειες πιο αλήθειες.
Ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον;
Στις 24 Ιουνίου, κάνει πρεμιέρα στο Βερολίνο και άλλη μια παράσταση την οποία σκηνοθετώ στο θέατρο Strahl. Για τη νέα χρονιά, υπάρχουν κάποιες προτάσεις για συνεργασία στο Βερολίνο, αλλά και από την Κύπρο. Είμαι επίσης σε επικοινωνία με ακόμη έναν Έλληνα σύγχρονο θεατρικό συγγραφέα για να μεταφραστεί και να ανέβει στα γερμανικά, άλλο ένα σύγχρονο ελληνικό θεατρικό κείμενο.
Πληροφορίες για την παράσταση:
http://www.greek-theatre.gr/public/gr/greekplay/index/newview/1215
Συνεντεύξεις