Αφήγημα και αφηγήσεις από τις εκδόσεις Αιγόκερως της Κυριακής Πετράκου

Συντάκτης: Ειρήνη Μουντράκη

Η κ. Κυριακή Πετράκου είναι καθηγήτρια του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η κ.Πετράκου είναι μία επιστήμονας που με εξαιρετική επιμονή και μεθοδικότητα προσφέρει ακαταπόνητη στην επιστημονική μας κοινότητα. Εκκινώντας από το θέμα της διατριβής της «Οι δραματικοί διαγωνισμοί στην Αθήνα (1870-1925)» έχει ως αντικείμενο του ειδικού επιστημονικού της ενδιαφέροντος το νεοελληνικό θέατρο των δύο τελευταίων αιώνων, με μια εξαιρετική διεισδυτικότητα όχι μόνο στην προσέγγιση και την ανάλυση του αντικειμένου της κάθε φορά αλλά και στην πολύ ουσιαστική σύνδεσή του με την κοινωνικοπολιτική κατάσταση της εποχής του, την αλληλεπίδρασή τους αλλά και τον αντίκτυπό τους προϊόντος του χρόνου.

Διδάσκει στην Αθήνα αλλά έχει διδάξει νεοελληνικό θέατρο επίσης στα πανεπιστήμια της Βιέννης και της Σιλεσίας. Έχει εκδώσει 8 βιβλία και πολυάριθμα άρθρα της δοκιμιακού και (κυρίως) ερευνητικού χαρακτήρα έχουν δημοσιευτεί σε συλλογικούς τόμους και επιστημονικά περιοδικά της Ελλάδας και του εξωτερικού.

Αντίστοιχα και το παρόν βιβλίο με τον πολύ ενδιαφέροντα τίτλο «Αφήγηση και αφηγήσεις.Έρευνα και ανάλυση στο νεοελληνικό θέατρο» αποτελεί μια πολύτιμη συγκομιδή έντεκα μελετών των τελευταίων τριών ετών. Ταυτόχρονα ο αναγνώστης μελετώντας το διανύει μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορική διαδρομή – με αφορμή κυρίως συγγραφείς και το έργο τους. Από τα πρώτα χρόνια της απελευθέρωσης και το «πολιτικό» θέατρο του

Χουρμούζη με τον Βαυαρό ως εθνικό εχθρό, τον Α. Ρ. Ραγκαβή και το περιβόητο έργο του Του Κουτρούλη ο γάμος στην εποχή του αλλά και στη δική μας, το ανατρεπτικό έργο του Κλέωνα Ραγκαβή Ιουλιανός ο Παραβάτης και τα αρχαιόθεμα κυπριακά έργα του Κύπρου Χρυσάνθη ανοίγοντας μια ακόμη πόρτα στη μελέτη του γνωστού μας άγνωστου κυπριακού θεάτρου. Συνεχίζει με το θέατρο του Νίκου Κατηφόρη και τον καθοριστικό ρόλο της γεννέτηρας του Λευκάδας στα δύο του έργα, τη βυζαντινή κωμωδία Θεοδώρα του λογοτέχνη και ιστοριογράφου Δημήτρη Φωτιάδη και μελετά το «θέατρο του λαού» όπως τέθηκε από τον Βασίλη Ρώτα και τις κατευθύνσεις του στη διάρκεια μεταξύ εμφυλίου και δικτατορίας δηλ. από το 1945 – 1967 είτε ως θέατρο στρατευμένο που έδινε τη δυνατότητα επιμόρφωσης και καθοδήγησης στο λαό είτε ως ένα αστικό θέατρο υποστηριζόμενο κυρίως από τον Γιώργο Θεοτοκά και τον Κάρολο Κουν, που

στόχευε στη γενικότερη πνευματική καλλιέργεια του ευρύτερου κοινού, με επιθυμία μορφωτικής και πολιτιστικής επίδρασης στις λαϊκές τάξεις δίχως να επικεντρώνεται σε αυτές, περισσότερο ως «τέχνη για την τέχνη». Στην επόμενη μελέτη εξαντλεί την παρουσία του Κουν στο ΕΘνικό Θέατρο ως θεατή, επίδοξου συγγραφέα, σκηνοθέτη αλλά και μέλους της Καλλιτεχνικής Επιτροπής του, για να συνεχίσει με το θέατρο του ποιητή Γιώργου Χρονά και να φτάσει στην πολύ πρόσφατη παράσταση του 2013 στο Εθνικό μας Θέατρο του Τελευταίου Πειρασμού του αγαπημένου συγγραφέα της μελετήτριας Νίκου Καζαντζάκη, στον οποίο έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της επιστημονικής της εργασίας συνολικά, στη διασκευή του Σωτήρη Χατζάκη.

Ιδιαίτερα θα σταθώ στο τελευταίο της κεφάλαιο με τίτλο «ελληνοκεντρισμός και παγκοσμιοποίηση στο ελληνικό θέατρο των τελευταίων δεκαετιών» όπου πραγματοποιεί μια ταχύτατη αλλά τολμηρή και πλούσια σε στάσεις περιήγηση στους συγγραφείς, στα έργα και στη θεματολογία τους τα τελευταία περίπου 40 χρόνια στην Ελλάδα, επιχειρώντας παράλληλα την καταγραφή των τάσεων και των κατευθύνσεων που η νέα αυτή δραματουργία επιλέγει.

Μελέτες που έρχονται να φωτίσουν πτυχές της ελληνικής θεατρολογίας αλλά και της νεοελληνικής δραματουργίας και να συνεισφέρουν στο κλείσιμο κενών που υπάρχουν ακόμη σε πολλά πεδία της έρευνας. Και αυτό το τελευταίο αποτελεί και μία προτεραιότητα της Καθηγήτριας στην εργασία της συνολικά αφού εστιάζει εκεί που υπάρχουν κενά και ανάγκες και προσπαθεί στο βαθμό που αυτό της είναι δυνατον να τα καλύψει. Έτσι, για

παράδειγμα διαπίστωσε ότι οι σημαντικότεροι συγγραφείς του Μεσοπολέμου και των πρώτων μεταπολεμικών δεκαετιών, δεν έχουν δημοσεύσει ή εκδώσει τα περισσότερα έργα τους, τα οποία κινδυνεύουν να χαθούν διά παντός και προσπαθεί στο βαθμό που αυτό είναι εφικτό να προχωρήσει με δημοσιεύσεις κειμένων στα επιστημονικά περιοδικά των τμημάτων θεατρικών σπουδών. Την αναφορά αυτή την κάνω γιατί είναι σημαντική για το επιστημονικό ήθος που την διακρίνει.

Το αφήγημα της κ. Πετράκου ακολουθεί τους δικούς του κανόνες με μια πολύ σαφή – νομίζω – ιδεολογία και πεποίθηση: πως η επιστημονική γνώση πρέπει να αφορά σε όλους και να είναι προσιτή και ελκυστική σε ένα ευρύ αναγνωστικό κοινό. Έτσι με εξαιρετική μαεστρία αποφεύγει την εξεζητημένη χρήση της γλώσσας, τη λεξιλαγνεία και τον αρτηριοσκληρωτικό επιστημονικό λόγο και επιλέγει από θέση και στάση μια απλή και κατανοητή γλώσσα, γοητευτική ταυτόχρονα ώστε τα κείμενά της να μην αφορούν μόνο στους ειδικούς – θεατρολόγους, μελετητές, μέλη της θεατρικής επιστημονικής κοινότητας – αλλά σε όλους χωρίς αυτό να στερεί από τις μελέτες της το επιστημονικό τους κύρος και τη βαρύτητα της προσφοράς τους.

Το πολύ ενδιαφέρον με την παρούσα συλλογή των μελετών αυτών της κ. Πετράκου είναι πως επιτελείται παράλληλα, σχεδόν ανεπαίσθητα για τον αναγνώστη μια σημαντική αποστολή: μέσα από τους συγγραφείς, τα έργα και τις συνθήκες ανθοφορίας τους συντελείται η συνειδητοποίηση και η ωρίμανση του ατόμου απέναντι στις κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες. Με τον τρόπο αυτό επιβεβαιώνεται για ακόμη μια φορά το δόγμα ότι το θέατρο είναι σε άμεσο διάλογο με την εποχή της δημιουργίας του και σε μεγάλο βαθμό την αντικατοπτρίζει.

 


Ομιλία που πραγματοποιήθηκε στην παρουσίαση του βιβλίου Αφήγημα και αφηγήσεις: Έρευνα και ανάλυση στο νεοελληνικό θέατρο από τις εκδόσεις Αιγόκερως στο πλαίσιο του 47ου Φεστιβάλ Βιβλίου 2018 (Σκηνή Οδυσσέας Ελύτης) στο Ζάππειο, το Σάββατο 8 Σεπτεμβρίου 2018. 

 

Μετάβαση στο περιεχόμενο