Εντυπωσιακά απλή και εξαιρετικά σύνθετη στην τέχνη της. Αντισυμβατική και απόλυτα ισορροπημένη. Μια σπουδαία ηθοποιός που κρατάει τους τόνους χαμηλούς και τον πήχη ψηλά. Η Κωνσταντίνα Τάκαλου μας μιλάει για τον τρόπο εργασίας της λίγο πριν την πρεμιέρα της στην παράσταση Η τάξη μας του πολωνού συγγραφέα Ταντέους Σλομποντζιάνκε σε σκηνοθεσία Τάκη Τζαμαργιά στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου.

Τι αίσθηση σας δημιουργούν τα καμαρίνια και πώς αναπολείτε αυτές τις στιγμές;

Τα καμαρίνια δεν είναι πρόβες, είναι κοντά στην παράσταση. Τα καμαρίνια είναι ο χώρος, όπου οι σχέσεις των ηθοποιών γίνονται κάπως διαφορετικές. Είναι, λίγο, σαν μικρά σπιτάκια και γείτονες. Η «συγκατοίκηση» αυτή μέσα σε ένα καμαρίνι είναι ουσιαστική. Αναπτύσσονται οι σχέσεις με τους συμπαίχτες, είτε είναι σε γειτονικό καμαρίνι, είτε συγκάτοικοι. Είναι ένας χώρος που προετοιμάζεσαι για να κάνεις ένα «θαύμα» στη σκηνή, όχι μόνο με το  βάψιμο και το ζέσταμα, αλλά και με μια «εσωτερική» πρόβα με τους συναδέλφους. Δηλαδή, εκεί θα ανταλλάξεις πράγματα για το πώς θα προχωρήσεις τον ρόλο σου, να μιλήσεις για την χθεσινή παράσταση που κάτι προχώρησε κάτι αφαιρέθηκε κάτι που λείπει… μπορεί να γιορτάσεις τα γενέθλιά σου, τη γιορτή σου, είναι το μικρό σου σπίτι, το δεύτερό σου σπίτι… Είναι σαν τις διακοπές με διαφορετικό προορισμό… π.χ το καλοκαίρι,  θα πας στη Σίφνο και του χρόνου θα πας αλλού. Έτσι είναι. Έχουμε καμαρίνια που αλλάζουν κάθε τρεις μήνες. Δηλαδή μικρά σπιτάκια, τα οποία τα διαμορφώνουμε κάθε φορά και είναι ο χώρος μας. Και μετά, είναι πολύ γοητευτικό, που σε αυτό τον χώρο θα σε διαδεχθεί κάποιος άλλος, και αυτό είναι σαν στρόγγυλος χρόνος. Ότι πάντα υπήρχε ένας ηθοποιός εκεί. Και αυτό είναι αέναο. Σε αυτά τα μικρά «σπιτάκια», θα φιλοξενούνται ηθοποιοί, όνειρα, θα γιορτάζονται γιορτές, θα προχωράνε οι πρόβες, οι σχέσεις, θα μεταμορφώνεσαι. Παλιά τα καμαρίνια, όταν ήμουν στην σχολή, που τα θέατρα ήταν πολύ λιγότερα στην Αθήνα, είχαν και μια άλλη αίσθηση. Στο θέατρο της Κάτιας Δανδουλάκη, για παράδειγμα, μύριζε η κολόνια της, υπήρχαν μικρά σαλονάκια όπου εκεί έδιναν τις συνεντεύξεις τους οι ηθοποιοί… Παλιότερα, επίσης, οι παραστάσεις ήταν πιο πολλές και είχαν βραδινές και απογευματινές, οπότε μένοντας εκεί όλη μέρα,  έβαζες την ρόμπα σου και όλα αυτά! Υπάρχουν, ακόμα,  και καμαρίνια που μπορεί να είναι και ενιαίος ο χώρος, και αυτό έχει ενδιαφέρον, έχει μια σωματικότητα κοινόβιου. Τα πρόχειρα καλοκαιρινά καμαρίνια έχουν μια άλλη αίσθηση αλληλεγγύης. Δεν μου αρέσει η έκφραση «κάναμε καλό καμαρίνι», δεν το έχω πει ποτέ. Αλλά, αυτές οι συγκατοικήσεις, για λίγο καιρό, έχουν μια τεράστια γοητεία. Εγώ τα στολίζω μερικές φορές φωτάκια χριστουγεννιάτικα, κεράκια, φωτογραφίες ή κάποια πράγματα που χρησιμοποίησα στις πρόβες αλλά  να μην χρησιμοποιήθηκαν στην παράσταση και τα έχω εκεί γιατί με βοήθησαν σε «κάτι», βιβλία, προσωπικά αντικείμενα που συνήθως κουβαλάω από καμαρίνι σε καμαρίνι. Υπάρχουν άλλοι που έρχονται και δεν αφήνουν τίποτα πίσω τους. Δεν είμαι από τους ηθοποιούς που πάω με τα βαφτικά μου και μόνο. Πηγαίνω και βγάζω λίγο ρίζες, γιατί ξέρω ότι θα κρατήσει πολύ λίγο. Δεν θα ξαναϋπάρξω σε αυτόν τον χώρο.

Αυτό σας δημιουργεί μια ασφάλεια; Έχετε κάποιο τελετουργικό πριν την σκηνή; Αυτά  τα αντικείμενα, είναι ένα κομμάτι του;

Ναι, αν και δεν υπάρχει έναρξη του πότε το κάνω. Ένα μικρό νεσεσεράκι είναι που κουβαλάω. Τώρα, ο τρόπος συγκέντρωσης έχει να κάνει με τον εκάστοτε ρόλο και φυσικά με τις δυνατότητες. Αν μπορείς να κάνεις ζέσταμα, σε ποια παράσταση είσαι και σε ποιο χώρο. Αν είσαι με άλλον, αν είσαι μόνος, αν είσαι με άλλους 25. Παίζει ρόλο. Το τελετουργικό, όμως, ξεκινάει από το καμαρίνι. Δηλαδή, εκεί είναι που ο ηθοποιός κάπως μεταμορφώνεται σε κάτι άλλο. Είναι μια γέφυρα. Και αυτό από μόνο του είναι τελετουργικό. Εκεί πας και  βάφεσαι και φτιάχνεσαι, και νιώθεις ότι μεταμορφώνεσαι. Ότι κάτι σπουδαίο κάνεις, ότι δεν είσαι ένα κοινό πρόσωπο. Δεν το λέω για εμένα. Το λέω, για το  πως έβλεπα τους ηθοποιούς όταν δεν ήμουν ηθοποιούς. Τους θεωρούσα σπουδαίους. Και, ιδιαίτερα, όταν μέσα στον εαυτό τους κουβαλάνε όλους αυτούς τους άλλους εαυτούς, – που με μάγεψαν όταν ήμουν μικρή-, τους οποίους τους φτιάχνουν στο καμαρίνι. Όταν λοιπόν περνάς από όλη αυτή την διαδικασία, πραγματικά βγαίνεις και λες κάτι «αλλιώτικο» πρέπει να είμαι για να παίξω… Ένα αλλούτερο πλάσμα. Υπάρχουν περιπτώσεις που σε προετοιμάζουν μακιγιέρ, κομμωτές και νιώθεις ότι προετοιμάζεσαι για κάτι μεγάλο. Πως κάτι μαγικό σε περιμένει μετά τη γέφυρα του καμαρινιού…

Το ζέσταμά μου, τώρα, είναι κάθε φορά διαφορετικό. Υπάρχουν παραστάσεις που ενώ δεν υπάρχει τέτοια ανάγκη, ζεστάματος,  εγώ νιώθω ότι για αυτό τον ρόλο έχω ανάγκη μιας γύμνασης. Ελάχιστες φορές, αλλά μου έχει συμβεί, μπορεί να νιώθω ότι ο ρόλος μου πρέπει να είναι «από τον δρόμο». Δηλαδή, να πάω τελευταία στιγμή… Μου έχει συμβεί αυτό  στα «Παιδιά του ήλιου» (πέρσι) και, παλιότερα, στην «Ολεάννα». Ήταν δύο παραστάσεις που δεν είχα καθόλου ανάγκη την προθέρμανση. Ότι κάθε φορά που παίζεις ένα ρόλο ο τρόπος προσέγγισης διαφέρει.

Υπάρχει, και αν ναι, ποια είναι η διαδικασία ξεκινώντας από το κείμενο μέχρι να γίνει ρόλος;

Δεν είναι μια διαδικασία που κάνω στο σπίτι μου και στο κεφάλι μου. Υπάρχουν σκηνοθέτες που θέλουν να ξέρεις τα λόγια σου πριν ξεκινήσεις τις πρόβες, υπάρχουν σκηνοθέτες που τα μαθαίνεις κατά τη διάρκεια και άλλοι που θέλουν να κρατάς το κείμενο στα χέρια μέχρι την τελευταία στιγμή. Δεν είναι μια διαδικασία προσωπική, καθόλου. Ποτέ δεν υπήρξε. Είναι μια διαδικασία στην οποία συμμετέχουν  ο συγγραφέας, ο σκηνοθέτης, οι συνάδελφοι και εγώ. Γιατί τα πράγματα σου αποκαλύπτονται στις πρόβες. Πολλές φορές, όταν ακούω «θα σου πήγαινε αυτός ο ρόλος», δεν το πιστεύω. Πιστεύω ότι όλοι μπορούμε να κάνουμε τα πάντα. Βέβαια παίζει ρόλο και  η συνθήκη. Μας ενδιαφέρει να κάνουμε πράγματα που μας δίνουν χαρά. Αλλά αυτό τι σημαίνει; Ότι διάβασα ένα κείμενο και μου άρεσε. Μέσα σε αυτό, μου άρεσαν και τα πρόσωπα, από τα οποία, ένα θα είμαι και εγώ… Αλλά, το πώς θα συμπεριφερθεί αυτό το πρόσωπο, δεν το αποφασίζεις από πριν. Και είμαι και ενάντια σε μια εγρήγορση που έχουμε πολλές φορές να στήσουμε μια παράσταση…. Αυτά είναι αποτελέσματα. Είναι κάτι που θα γεννηθεί σε τρεις μήνες. Γυμνάζεσαι και προετοιμάζεσαι τρεις μήνες για το τι θα παίξεις. Σαν ένα παιδάκι που ξεκινάει το άλφα – βήτα. Ε, δεν θα του πεις πολλαπλασιασμό! Βεβαίως, οι γνώσεις που αποκτάς,  οι εμπειρίες, παίζουν έναν ρόλο αλλά εγώ δεν τις θέλω αυτές καθόλου, η δύναμη της ποίησης στο θέατρο είναι υπέροχη. Διαμορφώνεις μία εικόνα από όταν διαβάζεις το κείμενο, όπως όταν διαβάζεις ένα βιβλίο, ένα μυθιστόρημα. Εικονοπλαστικά, όταν διαβάζεις ένα μυθιστόρημα, παίζει το μυαλό και φτιάχνει εικόνες. Με τον ίδιο τρόπο λειτουργώ και σε ένα θεατρικό κείμενο. φτιάχνεται το πρόσωπο μόνο του έρχεται και σε συναντά δεν το κυνηγάς εσύ αυτό σε βρίσκει.

Σας επηρεάζει η εκάστοτε κοινωνική συνθήκη; Πιστεύετε ότι η τέχνη σας έχει να κάνει με την κοινωνία;

Είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Δεν υπάρχει τέχνη ερήμην της πολιτικής και της κοινωνικής κατάστασης που υπάρχει γύρω μας. Το θέατρο είναι μια τέχνη που έχει να κάνει εντελώς με το κοινωνικό κομμάτι. Υπάρχει ένα κοινό που μπαίνει μέσα και βλέπει μια παράσταση, και αν το πάρουμε ανάποδα, κι εγώ είμαι κοινό που πάει σε παραστάσεις. Είναι απόλυτα συνδεδεμένο, και, βεβαίως, με επηρεάζει. Αυτό που λέμε καμιά φορά: «αυτό το έργο είναι επίκαιρο». Και γράφτηκε το 1800! Είναι επίκαιρα πάντα τα πράγματα. Η ιστορία επαναλαμβάνεται, τα ίδια  βασανίζουν τον άνθρωπο. Αλλά τροφοδοτεί το ένα το άλλο. Σε μια ευημερία μιας εύφορης και καλής κοινωνίας ενός πλούτου κλπ, δεν ξέρω πώς θα ήταν το θέατρο. Η τι είδους θέατρο πρέπει να υπάρχει. Το ανέβασμα μιας παράστασης, με ένα συγκεκριμένο  τρόπο αλλάζει …έχουμε τα κείμενα του Τσέχωφ που παίζονται και θα παίζονται ο τρόπος του σκηνοθέτη το κάνει «επίκαιρο», φωτίζει πράγματα, πρόσωπα. Τώρα, σε μια κατάσταση εκπτώσεων και ανέχειας, όταν παίζω έργα που έχουν να κάνουν με αυτό το πράγμα, το «αντισταθείτε – κάντε κάτι», μου αρέσει. Αλλά νομίζω ότι το κουβαλάς στον ρόλο κάπως. Ακόμα και αν το έργο δεν έχει σχέση. Κάπως, αυτό που υπάρχει γύρω σου, σε επηρεάζει.

Τι αίσθηση σας δημιουργεί η σκηνή; Έχει σημασία, για εσάς, αν είναι μεγαλύτερη ή αν είναι μικρότερη;

Ναι. Έχει μια διαφορά. Όταν παίζεις σε ένα μεγάλο θέατρο πρέπει να κάνεις μια ζωή αρκετά πιο μετρημένη. Όχι ότι έχει να κάνει με τον κόσμο, με τους θεατές, έχει να κάνει με τις διαστάσεις. Οπότε παίζει ρόλο. Η σκηνή, τώρα, μου δημιουργεί τεράστια χαρά και ευφορία. Είναι ένας χώρος, λιγάκι των ονείρων, με την έννοια ότι είναι μια άλλη ζωή που συμβαίνει πάνω στη σκηνή με τους ανθρώπους αυτούς. Είναι ένας χώρος που δεν υπάρχει δειλία, ηθική. Διηγούμαστε και υπερασπιζόμαστε ανήθικες ιστορίες , πρόσωπα, μπορεί να σκοτώσεις το ικανό! Πολλές φορές είναι όπως όταν ονειρεύεσαι και ξυπνάς από τον ύπνο, και λες: «τώρα το ονειρεύτηκα αυτό;». Κάπως έχει να κάνει με τη ζωή και το όνειρο. Πολλές φορές η σκηνή σου δίνει αυτό τον χώρο. Που είναι μεταξύ του ονείρου και της πραγματικότητας.

Ποια είναι η σχέση σας με τους σκηνοθέτες; Θεωρείτε ότι βοηθάει αν είναι πιο προσωπική;

Δεν πιστεύω καθόλου ότι το να έχεις κολλητό, σύντροφο, κλπ, τον σκηνοθέτη αλλάζει κάτι. Όχι. Δεν αλλάζει τίποτα. Μπορεί να έχεις την πραγματικά την καλύτερη επικοινωνία και να μιλάς στον πληθυντικό, να έχεις μια απόσταση από τον σκηνοθέτη σου. Εγώ με τους περισσότερους σκηνοθέτες που έχω δουλέψει, δυο – τρεις δουλειές, μετά από κάποια χρόνια, μπορεί να αναπτύξω προσωπική σχέση, αλλά μπορεί να έχω και μια τυπική σχέση και άριστη επαγγελματική. Έχει να κάνει βεβαίως με τη ματιά που έχει  ο σκηνοθέτης πάνω στον ηθοποιό και ο ηθοποιός τι αναζητά απ ό τον σκηνοθέτη. Όταν δουλεύω με έναν σκηνοθέτη και νιώθω ότι κάτι δημιουργείται δεν μου αρέσει να μην υπάρχει μια συνέχεια σε αυτό, οι σχέσεις  προχωράνε και βαθαίνουν όταν δουλεύεις με τους ίδιους. Με τον Νίκο Μαστοράκη που δουλεύω τα τελευταία χρόνια, είμαι τυχερή, πανευτυχής σε κάθε έργο, μου αποκαλύπτεται και με ξαφνιάζει «ο εαυτός μου» νιώθω ότι βαθαίνω πλησιάζω τοπία, ψυχισμούς πολύ διαφορετικούς,  άλλα κάθε φορά είναι μια «έναρξη» γιατί τα έργα είναι διαφορετικά. Με τον Νίκο  νιώθω εμπιστοσύνη, ένας τεράστιος χώρος να ανοίγεται, αυτό δεν έχει να κάνει πάντα με την επιτυχία ή την επιτυχία μιας παράστασης. Είναι το ίδιο με το πόσο ονειρεύομαι να παίξω με κάποιους ηθοποιούς. Βρέθηκα μια φορά, ας πούμε, μαζί με κάποιον στη σκηνή και θέλω αυτό να συνεχιστεί! Θέλω να προχωρήσει η συνεργασία ξανά και ξανά. Δεν μου αρέσει και πολύ η ποικιλία. Κάπως μου αρέσουν οι σχέσεις που δημιουργούνται στο θέατρο.

Έχετε δουλέψει με ποικιλία σκηνοθετών. Και φορμαλιστές (Τερζόπουλος) αλλά και πιο ελεύθερους. Πιστεύετε ότι ο ηθοποιός είναι εργαλείο του σκηνοθέτη ή αυτόνομος καλλιτέχνης;

Εγώ νιώθω ότι είναι συνδημιουργοί. Ο σκηνοθέτης μπορεί να έχει ένα όραμα αλλά αν δεν έχει τους ηθοποιούς δεν μπορεί να το φέρει σε πέρας; Μόνος του; Δεν παίζει αυτός. Οι ηθοποιοί του παίζουν. Νιώθω συνδημιουργός. Το ότι, όμως, κάποιος έχει γνώσεις, άλλου τύπου από εμένα, αυτό είναι δουλειά του σκηνοθέτη,  η σκηνοθεσία είναι «επιστήμη» δεν είναι μόνο ένστικτο. Το να φέρνει, δηλαδή, ένα υλικό στην πρόβα.  Αλλά εγώ κάνω πάντα μια τεράστια έρευνα κάθε φορά πάνω στο έργο που θα παίξω κι ας μην χρησιμέψει πουθενά! Στον Τερζόπουλο, μιας και το αναφέρατε για παράδειγμα, υπάρχει μια  συγκεκριμένη μέθοδος την οποία την χρησιμοποιούμε, αλλά κάθε ηθοποιός φέρει την προσωπικότητα του. Ήμουν σχεδόν τα πρώτα τρία χρόνια που βγήκα στο θέατρο, εξαιρετικά χρόνια αλλά έχουν περάσει 15 χρόνια από τότε… Πάμε με κάποιον και με τη μέθοδο του, αλλά βγάζουμε το υλικό σύμφωνα με αυτό που είμαστε εμείς και αυτό που ζητάει ο σκηνοθέτης. Το ένιωσα και με την Ρούλα Πατεράκη αυτό, που έχει μια άλλη μέθοδο. Υπάρχουν σκηνοθέτες που μπορούν να σου διδάξουν τον ρόλο, αλλά εσύ θα παίξεις. Πάντα κουβαλάς τον εαυτό σου εσύ θα είσαι η δίοδος του κειμένου. Κάθε φορά με όποιον και να δουλέψω νιώθω αγωνία και τρόμο για την σκηνή…

Έχετε στην ζωή σας πειθαρχία όπως και στην δουλειά σας; Τι σημαίνει να κάνετε ένα επάγγελμα πειθαρχημένο σε μια χώρα που είναι διαλυμένη;

Καταρχήν δεν είναι ένα επάγγελμα που θέλει την «πειθαρχία της ζωής» χρειάζεται μια άλλου τύπου, ας πούμε. Στην ζωή είμαι πειθαρχημένη στο θέατρο έχω αναρχία μικρού παιδιού! Να ακούς καλά, να μυρίζεις, να αισθάνεσαι, να σκέφτεσαι και πολλά άλλα.. Πειθαρχία χρειάζεται ένας αθλητής για να πετύχει ένα στόχο. Γιατί να έχω πειθαρχία; Είμαι βαθειά της καλοσύνης άνθρωπος, αλλά δεν πιστεύω ότι η τέχνη πήγε μπροστά με κάτι καλούς ανθρώπους. Με κάτι αλήτες, με κάτι ωραίους τύπους, μποέμ,  που έχουν ενδιαφέρον πήγε μπροστά η τέχνη. Δεν είναι καθαρό πράγμα η τέχνη. Όπως δεν είναι καθαρή η ζωή. Δεν πιστεύω, δηλαδή, στα πλαίσια, αλλά στην αντοχή. Υπάρχουν άνθρωποι που πίνουν, καπνίζουν, ξενυχτάνε και μπορούν να παίξουν φανταστικά. Δεν πιστεύω ότι η τέχνη είναι κάτι δίκαιο, καθαρό κλπ. Δεν πρέπει να είναι δίκαιη καθόλου. Αντιεξουσιαστική πρέπει να είναι. Και δεν πιστεύω ότι οι καλλιτέχνες πρέπει να είναι κάτι συμπαθητικοί τύποι. Γιατί να είμαι συμπαθητική; Δεν θέλω να είμαι συμπαθητική. Ούτε να λέω φιλοσοφίες. Γιατί δεν είναι φιλόσοφος.

Περνώντας τα χρόνια, αλλάζετε εσείς και αλλάζει και η υποκριτική σας ή το αντίθετο; Τι γίνεται;

Τώρα εσύ θα μου απαντήσεις. (γέλιο) Τι γίνεται; Γιατί άλλες φορές αλλάζει η υποκριτική και άλλες φορές το αντίστροφο. Κάτι συμβαίνει πάντως. Πρόσφατα είδα μια παράσταση που είχα παίξει. Την πρώτη μου δουλειά, σκεφτόμουν ότι τότε έπαιζα καλύτερα… σκέφτηκα, «που τα ήξερα όλα αυτά και τώρα δεν μπορώ να τα επαναφέρω»..σαν να ήταν κάποια άλλη.. Δεν μπορώ να δω τον εαυτό μου πως παίζει δεν έχω εικόνα του εαυτού μου σαν ηθοποιό. Μεγαλώνοντας, αποτινάσσω πράγματα, συμπληρώνω, θα ήθελα να παίζω σαν  το γυαλί…  ας πούμε «επικίνδυνα ωραίο » αλλά μπορεί και να σε κόψει βαθιά. Το πιο σπουδαίο το έχουν οι ηλικιωμένοι ηθοποιοί χωρίς αντιστάσεις… έχουν την τέλεια μάσκα! Γιατί το πρόσωπο του ηλικιωμένου δεν αλλάζει. Είναι χαρούμενο, είναι λυπημένο, είναι κοντά όλα.. δεν χρειάζεται να κάνεις τίποτα για να παίξεις! Φανταστικό! Αλλά νομίζω έχει αλλάξει η υποκριτική μου, τα τελευταία χρόνια δουλεύω με τις αδυναμίες μου και όχι με την δύναμη μου…Βεβαίως αλλάζει ο τρόπος δεν μου αρέσει το εύκολο της κατάκτησης  και ο μηχανισμός της υποκριτικής είναι διεκδίκηση .

Τι εύχεστε;

Να βγαίνει ο ήλιος κάθε μέρα και η πανσέληνος κάθε 24, 25. Αυτό.

Δημιουργία Video: Filmcat Productions

Συνεντεύξεις