Με αφορμή την Λούλα Αναγνωστάκη.
Ο Μάνος Καρατζογιάννης είναι μία από τις πιο ανήσυχες ήρεμες και πολλά υποσχόμενες δυνάμεις του ελληνικού θεάτρου. Νέος ηθοποιός – αριστούχος του Νέου Ελληνικού Θεάτρου Γ. Αρμένη – με μια ήδη ικανή πορεία, συνεχώς σε δρόμους προσωπικών και καλλιτεχνικών αναζητήσεων, δε διστάζει να δοκιμάζεται σε μεγάλες σκηνές και πολυπληθείς θιάσους αλλά και απόλυτα μόνος και εκτεθειμένος σε πρωτοποριακές – και ουσιαστικές- περφόρμανς. Με τον μονόλογο της Κλαίρης Λιονάκη Η λίστα απέσπασε το Α΄Βραβείο Καλύτερης Παράστασης στο Sarajevo Winter Festival, ήταν δύο φορές υποψήφιος για το Βραβείο Καλύτερης Ερμηνείας Νέου Ηθοποιού Δημήτρης Χορν (2009 και 2015), ενώ πρόσφατα τιμήθηκε για την ερμηνεία του στην παράσταση Ποιος σκότωσε τον σκύλο τα μεσάνυχτα; του Simon Stephens σε σκηνοθεσία Τάκη Τζαμαργιά.
Η δραματουργία άλλωστε της Αναγνωστάκη τον απασχολεί πολύ καθώς η υπό εξέλιξη διδακτορική του εργασία στο Winchester University έχει θέμα: In-between private and public: Emotional landscapes in Loula Anagnostaki’s Theatre from 1965 to the Present. Το Σάββατο 18 Ιουλίου είναι προσκεκλημένος να παρουσιάσει στα πλαίσια του συνεδρίου Democracy Rising στη Νομική Σχολή μια δραματουργική σύνθεση πάνω στα έργα της Λούλας Αναγνωστάκη με τίτλο Ενέδρες της ζωής.
– Ενέδρες της ζωής. Ένας τίτλος που δεν θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρος.
Ο τίτλος είναι εμπνευσμένος από τον στίχο του Μανόλη Αναγνωστάκη «πλήθος ενέδρες της ζωής παραμονεύαν την πτώση σου» από το ποίημα του Εσύ μόνο το ξέρεις. Φέτος κλείνουν ενενήντα χρόνια από τη γέννηση του σπουδαίου ποιητή – η Θεσσαλονίκη ανακήρυξε μάλιστα το 2015 έτος Μανόλη Αναγνωστάκη – και πενήντα χρόνια από την εμφάνιση στη θεατρική σκηνή της αδελφής του Λούλας Αναγνωστάκη, στη δραματουργία της οποίας στηρίζεται η παράσταση. Oι Ενέδρες της Ζωής ξεκίνησαν ως αναλόγιο πέρυσι το Φεβρουάριο στο Αγγέλων Βήμα, στη συνέχεια ανέβηκαν με τη μορφή παράστασης στον προαύλιο χώρο του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά μαζί με την αρωγή αγαπημένων φίλων και συναδέλφων: Μιχαλοπούλου, Παπαληγούρα, Βασαρδάνη, Μαυρόπουλου, Ντούση, Στραβοπόδη και της Σοφίας Ολυμπίου, η οποία μάλιστα πρωταγωνιστούσε και στα δύο Αθηναϊκά ανεβάσματα της Κασέτας της Αναγνωστάκη από τον Κάρολο Κουν το 1982 και τον Γιώργο Αρμένη το 2002.
Η σχέση σου με την Αναγνωστάκη είναι ιδιαίτερη. Και οι μεταπτυχιακές σου σπουδές είναι πάνω στη δραματουργία της. Τι είναι αυτό που σε κεντρίζει περισσότερο;
Η διαχρονικότητα και η οικουμενικότητα της γραφής της. Στις Ενέδρες της ζωής (mixage που αποτελείται από το σύνολο της δραματουργίας της αν και στην τωρινή παράσταση εστιάζουμε περισσότερο στα έργα της Η διανυκτέρευση, Η Πόλη, Η παρέλαση, Αντόνιο ή το Μήνυμα και Σ΄εσάς που με ακούτε) προσωπικές ιστορίες ξεχωρίζουν μέσα από το πλήθος σε ένα διαρκώς απειλούμενο δημόσιο χώρο και υπογραμμίζουν την αξία της ατομικότητας και της χειραφέτησης, όπως αυτή ορίζεται από την αξία της φαντασμαγορίας, της δυνατότητας δηλαδή να μπορεί κανείς να αφηγηθεί το δικό του βίωμα. Η τότε μορφή της παράστασης στηρίχτηκε στην ετερότητα και στο πως αυτή αντιμετωπίζεται σε ένα δημόσιο χώρο. Το καινούργιο δηλαδή, δεν θα προκύψει από τα συνήθη επαναστατικά τσιτάτα αλλά θα αποτελεί μίξη ετερόκλητων συμπεριφορών, των οποίων την ατομικότητα οφείλουμε να σεβαστούμε.
Χειραφετημένη κοινωνία σήμερα, λέει προκλητικά ο Γάλλος φιλόσοφος Ζακ Ρανσιέρ (γαλλ. Jacques Rancière), δεν είναι αυτή όπου έχει απήχηση ένας συγκροτημένος λόγος απελευθερωτικός, αλλά η κοινωνία στην οποία ο καθένας μπορεί να γίνει αφηγητής και μεταφραστής, να πει τη δική του ιστορία αντίστασης και να αναπαραγάγει τον λόγο των άλλων προσθέτοντας το δικό του στίγμα.
Η τωρινή μορφή της παράστασης σε τι διαφέρει από τις προηγούμενες παρουσιάσεις της;
Η τωρινή μορφή της παράστασης ως solo – performance στην αγγλική γλώσσα, μετά από την πρόσκληση του συνεδρίου Democracy Rising στη Νομική Σχολή (Σάββατο 18 Ιουλίου στην είσοδο της σχολής στις 20.00) εστιάζει στη σύγχρονη πραγματικότητα, στη νέα τάξη πραγμάτων και στα ατομικά αδιέξοδα που μαστίζουν τις σύγχρονες κοινωνίες. Πόσο δηλαδή μετέωρος νιώθει ο άνθρωπος σήμερα, στην εποχή της παγκοσμιοποίησης;
Ένας νέος άνδρας εμφανίζεται σε ένα δημόσιο χώρο και καλεί τους πολίτες να καταθέσουν προτάσεις, να βρουν λύσεις, γιατί πάντα κάποιος μας την έχει στημένη. Διαπιστώνει πως το χάσμα μεγαλώνει, διχάζεται για το αν θα επιλέξει τη φωτιά και την ανοιχτή ρήξη ή όχι και καλεί τους πολίτες τελικά να πάρουν επιτέλους μια απόφαση. Άλλωστε, η δραματουργία της Αναγνωστάκη εκεί στοχεύει: στην ατομική αφύπνιση.
Με βάση ποιους άξονες κινήθηκες για τη σύνθεσή του;
Το κείμενο αποτελεί μια ατόφια συρραφή έργων της Αναγνωστάκη με άξονα τα τελευταία πενήντα χρόνια της δημόσιας ζωής της χώρας. Οι πρωταγωνιστές αλλάζουν, αλλά οι πολίτες καλούνται κάθε φορά να αντιμετωπίσουν την ίδια απειλή: το διχασμό, την οικογενειοκρατία, την πλάνη, το τραύμα, τη βία, την ενοχή, την ήττα, την πείνα. Στο τέλος πάντα κάνουν ή αισθάνονται ότι κάνουν τη δική τους επανάσταση. Η επανάσταση είναι προσωπική αν και αρθρώνουν λόγο δημόσια.
Πως ένας ηθοποιός περνάει και στη δραματουργία μιας παράστασης;
Μετά τη συμμετοχή μου σε έργα της Αναγνωστάκη( η Κασέτα, σκην. Γιώργου Αρμένη, Ο Ήχος του Όπλου, σκην. Έλλη Παπακωνσταντίνου, η Παρέλαση, σκην. Ένκε Φεζολάρι), τη δραματουργία και τη σκηνοθεσία αυτής της παράστασης, αλλά κυρίως εξαιτίας των μεταπτυχιακών μου σπουδών στο Winchester University με supervisor τη Μαριλένα Ζαρούλια με θέμα το δημόσιο και το ιδιωτικό στο έργο της Αναγνωστάκη, αντιμετωπίζω τη δραματουργία της Αναγνωστάκη περισσότερο ως μια ποιητική στάση απέναντι στη νεότερη πολιτική ιστορία της Ελλάδας.
Ποιο είναι το μήνυμα που θέλεις να δώσεις στις μέρες μας μέσα από την παράσταση αυτή και επιλέγεις να την παρουσιάσεις στο Συνέδριο; Συμπερασματικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι μέσα από αυτήν τη χαρά και την απλότητα της επικοινωνίας σε ένα δημόσιο χώρο, της ομόνοιας ενός «δημοσίου αισθήματος», που συχνά οι φιλειρηνικές συγκεντρώσεις ή διαδηλώσεις κατορθώνουν να γεννήσουν οι Ενέδρες της Ζωής θέτουν ουσιαστικά τα εξής ερωτήματα: Μήπως η Δημοκρατία μας κινδυνεύει από την άρνηση μας να ακούσουμε την προσωπική ιστορία του άλλου; Να σεβαστούμε την ετερότητα; Μήπως η Δημοκρατία έρθει μόνο μέσα απ’ αυτόν τον απλό σεβασμό σ’ αυτήν την αξία και όχι μέσα από τα επαναστατικά τσιτάτα και τις κορώνες ;
Μήπως η Ευρώπη θα μπορέσει να συνεχίσει την πορεία της ακούγοντας και αποδεχόμενη τη διαφορετική ιστορία του κάθε λαού; Γνωρίζοντας δηλαδή καλύτερα το ιστορικό παρελθόν αλλά και το ζωντανό παρόν του κάθε Ευρωπαίου πολίτη; Μήπως εκτός από το κοινό νόμισμα οφείλουμε να βρούμε μια κοινή ιδεολογία, ένα κοινό νομοθετικό και πολιτιστικό πλαίσιο; Γιατί όχι ακόμη και μια κοινή εκπαιδευτική μεταρρύθμιση;
– Ως ηθοποιός έχεις συνεργαστεί και με άλλους σύγχρονους έλληνες συγγραφείς. Ποια είναι η γνώμη σου για το σύγχρονο ελληνικό έργο;
Υπάρχουν πολύ σημαντικές φωνές. Είχα την τύχη να συνεργαστώ με πολλές από αυτές. Να αρθρώσω το λόγο τους. Παρόλα αυτά πιστεύω ότι για να προχωρήσει το ελληνικό έργο πρέπει οι συγγραφείς και σκηνοθέτες να δουλέψουν από κοινού, μαζί και εποικοδομητικά. Η στενή και η αγαστή συνεργασία, που είχαν αναμορφωτές του Νεοελληνικού Θεάτρου, όπως ο Κουν με τους πρωτοεμφανιζόμενους τότε Καμπανέλλη, Κεχαΐδη, Αναγνωστάκη δίνουν το πλαίσιο μιας απαραίτητης -νομίζω – ζύμωσης και συνεργασίας μεταξύ συγγραφέων και σκηνοθετών.
Ενέδρες της Ζωής
Μια δραματουργική σύνθεση πάνω στα έργα της Λούλας Αναγνωστάκη.
Σύλληψη – Σκηνοθεσία – Ερμηνεία: Μάνος Καρατζογιάννης
Νομική Σχολή
Σάββατο, 18 Ιουλίου | Ώρα:20.00 | Είσοδος Ελεύθερη | Διάρκεια: 30’
Συνεντεύξεις