Η Χριστίνα Σαμπανίκου είναι ηθοποιός, απόφοιτος της Δραματικής Σχολής Θεοδοσίαδη, που μας συστήθηκε ως συγγραφέας με την Χαμένη Παντόφλα του Μανώλη Καρέλη και τώρα ετοιμάζεται για το δεύτερο χτύπημά της με το έργο Γύρισε πίσω που κάνει πρεμιέρα σε λίγες μέρες στο Θέατρο Άβατον.
Μια νέα κοπέλα που παρά τα εμπόδια επιλέγει να προχωρά δυναμικά.
Ποια είναι η διαδικασία συγγραφής των έργων σας; Έρχεστε με έτοιμο κείμενο ή γράφετε στη διάρκεια των προβών;
Αρχικά υπάρχει η ιδέα και στη συνέχεια κατά την διάρκεια των προβών χτίζεται και ολοκληρώνεται. Υπάρχει μια βάση σαν κείμενο αλλά μέσα από τις πρόβες γεννιούνται καινούρια πράγματα που δίνουν την τελική μορφή. Μπορεί κάτι στο χαρτί να δείχνει πως λειτουργεί αλλά στην πράξη φανερώνονται τα κενά του και αναπτύσσονται εντελώς καινούριες δυναμικές. Πηγαίνω στην πρόβα με τυπωμένο κείμενο και φεύγω για να ξαναγράψω καινούριο. Ξανά και ξανά. Όταν το κείμενο αποκτά φωνή και δράση αποκαλύπτονται οι αδυναμίες του. Έτσι καταλήγω να γράφω και να κάνω αλλαγές ακόμα και λίγες μέρες πριν την πρεμιέρα ή κατά την διάρκεια των παραστάσεων. Νέες ιδέες και προτάσεις προκύπτουν και το έργο από μόνο του ζητάει αλλαγές και διορθώσεις.
Η διπλή ιδιότητα συγγραφέα και ηθοποιού είναι πρόβλημα ή προτέρημα;
Από την μια είναι τεράστιο προτέρημα γιατί μπορώ να γράφω ένα κείμενο που «μιλιέται» που αναπνέει και δοκιμάζεται ως προς την εκφορά του. Από την άλλη καθώς τίποτα δεν είναι μονοδιάστατο, έχει την δυσκολία του να μπορείς να αποστασιοποιηθείς και να κρίνεις. Έχει την παγίδα του να εγκλωβίζεσαι στο καλούπι και στη φόρμα παιξίματος που έχει διαμορφωθεί μέσα σου από την συγγραφή και που είναι δύσκολο να αποτινάξεις στην συνέχεια. Να υπερισχύει δηλαδή το εγώ έναντι του ρόλου καθώς ο ρόλος είσαι εσύ.
Είναι το Γύρισε πίσω η έκφραση των φόβων της εποχής μας;
Το Γύρισε Πίσω είναι ένα κωμικό μελλοντολογικό θρίλερ. Είναι η προσπάθεια αποτύπωσης του πώς μπορεί να εξελιχθεί η ζωή μας σε ένα όχι και τόσο μακρινό μέλλον. Μιλάει για όλα όσα φοβόμαστε πως θα συμβούν αλλά μέσα από ένα μαύρο χιούμορ. Φλερτάρει με τον σουρεαλισμό και αν έπρεπε να υπαχθεί σε μια κατηγορία αυτή θα ήταν το Θέατρο Παραλόγου. Δημιουργεί την ατμόσφαιρα μέσα από συμβολικές καταστάσεις καταλήγοντας στο γκρέμισμα του Φόβου που είναι και το ζητούμενο για να μπορέσεις να προχωρήσεις μαζί του. Προσπαθεί να εκφράσει δύσκολα συναισθήματα μέσα από το χιούμορ και να προβάλει όλη την παράνοια που ζούμε ή θα κληθούμε να ζήσουμε.
Τι θέση έχει ο φόβος στη ζωή σας;
Δυστυχώς έχει θέση και όσο μεγαλώνουμε αποκτά μεγαλύτερη σε προσωπικό επίπεδο. Η εποχή μας έχει σαν κυρίαρχο συναίσθημα τον φόβο. Τόσο σαν πρωτογενές ένστικτο αλλά και σαν μέσο χειραγώγησης και ελέγχου. Ο κόσμος φοβάται το αύριο, φοβάται το διαφορετικό, φοβάται το μέλλον που του επιφυλάσσεται καθώς νιώθει αδύναμος να το επηρεάσει. Φοβάται να αντιδράσει, να εναντιωθεί και να διεκδικήσει. Η απογοήτευση τον κάνει να φοβάται ακόμα περισσότερο. Και όταν φοβάσαι δεν είσαι ελεύθερος. Προσπαθώ να ξορκίζω τους φόβους μου γράφοντας για αυτούς και αποδομώντας τους. Η πανοπλία μου είναι το χιούμορ και η δημιουργία και φυσικά η συμφιλίωση με τα δεδομένα της θνητότητας και του πεπερασμένου της ύπαρξης των πάντων.
Εμπνέεστε από τα όσα συμβαίνουν γύρω μας;
Αναπόφευκτα η καθημερινότητα επηρεάζει και εισχωρεί στη σκέψη μας και στις αντιδράσεις μας, είναι αδύνατον να μείνεις αλώβητος. Στο προηγούμενο έργο στην Χαμένη Παντόφλα του Μανώλη Καρέλη βλέπουμε πως οι συνθήκες των τελευταίων χρόνων έχουν επηρεάσει έναν άντρα μέσης ηλικίας που έχει δεχτεί όλες τις συνέπειες της κρίσης. Στο Γύρισε Πίσω βλέπουμε τις συνέπειες αυτές τοποθετώντας τις δύο ηρωίδες στο μέλλον. Η επικαιρότητα είναι ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης, σε βαθμό τέτοιο που μας ξεπερνάει. Ειδικά τώρα πια όλα μεταλλάσσονται με απίστευτες ταχύτητες. Όπως λέει και η Έλσα στο Γύρισε Πίσω «Νόμιζα πως είχα χρόνο να ετοιμαστώ σωστά, που να φανταστώ πως μέσα σε λίγους μόνο μήνες θα γινόταν τέτοια καταστροφή. Αυτές οι αλλαγές συνήθως παίρνουν καιρό, δεν γίνονται με τόση ταχύτητα.».
Έχετε μια σταθερή συνεργασία με την Βίκυ Αδάμου τα τελευταία χρόνια. Πιστεύετε στους πυρήνες και στις ομάδες;
Ο χρόνος και η τριβή αποδεικνύουν αν μια ομάδα μπορεί να αντέξει τη σύμπραξη και αν μοιράζεται ένα κοινό όραμα αλλά αναμφισβήτητα για το καλό αποτέλεσμα ευθύνεται μια ομάδα ανθρώπων που ο καθένας έχει προσφέρει στον τομέα του. Ποτέ ένας μόνος του.
Με την Βίκυ μας έχει ενώσει η κοινή αντίληψη χιούμορ και το πάθος για αυτό που κάνουμε, κάτι που παραμένει αναλλοίωτο παρά τις αντιξοότητες. Έξι χρόνια τώρα –αν και η γνωριμία μας πάει πολύ πιο πίσω στον χρόνο, από τα πρώτα μας βήματα στον Κινητήρα της Αντιγόνης Γύρα – αλληλοσυμπληρώνουμε η μία την άλλη γεννώντας ιδέες και προτάσεις για την υλοποίηση πολλών και ετερόκλητων πρότζεκτ. Συνεργαζόμαστε τόσο στο brainstorming όσο και στο στήσιμο της παράστασης και της παραγωγής διατηρώντας τις ισορροπίες και την εμπιστοσύνη ανάμεσά μας χωρίς αυτό να σημαίνει βέβαια πως δεν κάνουμε και δουλειές ξεχωριστά. Πρόσφατα προχωρήσαμε στην ίδρυση της Life After Death Theatre Company με στόχο να διευρύνουμε το πεδίο δραστηριοτήτων μας. Η επιλογή του ονόματος έγινε για να τονίσει πως παρά τα εμπόδια, που ειδικά τα τελευταία χρόνια φαντάζουν έως και ανυπέρβλητα, εμείς επιλέγουμε να προχωρήσουμε και να επιμείνουμε σε αυτό που αγαπάμε.
Ποια είναι η γνώμη σας για την κατάσταση στο ελληνικό θέατρο;
Ο όρος «ελληνικό θέατρο» είναι σχήμα οξύμωρο. Στο σύνολο των παραστάσεων είναι ελάχιστα τα ελληνικά έργα. Είμαστε ίσως η μόνη χώρα με τόσο λίγη εκπροσώπηση συγγραφέων στη δική μας γλώσσα στις αθηναϊκές σκηνές. Θα μπορούσε να πει κάποιος πως δεν υπάρχουν καλά κείμενα ή πως το κοινό δεν ενδιαφέρεται αλλά δεν θέλω να πιστέψω κάτι τέτοιο. Είναι και λόγοι που έχουν να κάνουν με καθαρά εμπορικά κριτήρια. Με δοκιμασμένες συνταγές ή με την αποφυγή του κόστους των πνευματικών δικαιωμάτων. Πέρα από το ότι δεν υπάρχει καμιά απολύτως πολιτική ενίσχυσης της νεοελληνικής δραματουργίας και του πολιτισμού γενικότερα. Οι επιχορηγήσεις έχουν κοπεί και πια μόνο ο ιδιωτικός τομέας χορηγεί. Φοβάμαι πως είναι ζήτημα χρόνου όλη αυτή η άνθιση παραστάσεων και δημιουργίας που έχει παρατηρηθεί το τελευταίο διάστημα να ατονήσει. Οι μικροί χώροι και ομάδες θα είναι πολύ δύσκολο να επιβιώσουν.
Θα μπορούσατε να μας πείτε δυο λόγια για την παράσταση;
Δύο γυναίκες καλούνται να επιβιώσουν σε ένα περιβάλλον που σε τίποτα σχεδόν δεν θυμίζει την ζωή όπως την ξέρουμε μέχρι σήμερα. Δεν υπάρχει πια πρόσβαση στο διαδίκτυο, ούτε σε βασικά αγαθά. Οι αλλαγές που συνήθως απαιτούν χρόνο για να τελεστούν, έχουν επιταχυνθεί μετατρέποντας την πόλη και τον κόσμο σε ένα αγνώριστο σουρεαλιστικό περιβάλλον. Ένας μυστήριος αινιγματικός επισκέπτης που συμβολίζει πολύ περισσότερα από όσα φαινομενικά είναι περιπλέκει ακόμα περισσότερο την καθημερινότητα τους, προκαλώντας καταστάσεις που ακροβατούν μεταξύ του αληθινού και του φανταστικού.
Την σκηνοθεσία υπογράφει η Βίκυ Αδάμου και μαζί ερμηνεύουμε τις δύο ηρωίδες. Μαζί μας έχουμε τον ταλαντούχο Θανάση Ζερίτη από τους 4Frontal. Σκηνικά και κοστούμια έχει επιμεληθεί ο Lazy Boy*, την μουσική ο Σταύρος Γιαννουλάδης, τους φωτισμούς ο Παύλος Μαυρίδης, το υπέροχο πρόμο της παράστασης ο Κωνσταντίνος Οικονόμου, τα γραφιστικά ο Σπύρος Κοντογιώργης και σαν βοηθός σκηνοθέτη είναι η πολύτιμη Άντζη Βαλσαμή. Υπεύθυνη για την επικοινωνία η Γεωργία Ζούμπα.
Η παράσταση θα παίζεται στο Θέατρο Άβατον από τις 30 Σεπτεμβρίου, κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 21.15 για δέκα μόνο παραστάσεις.
Συνεντεύξεις