Η ηθοποιός Ρένα Κυπριώτη είναι ένα από αυτά τα πλάσματα που δεν ξεχνάς ποτέ το βλέμμα τους. Κυρίως για την έντασή του και για το βάθος του. Εδώ και χρόνια κάνει μια αξιοσημείωτη πορεία, παλεύοντας διαρκώς. Όμως, λίγους μόνο μήνες νωρίτερα κατάφερε να οργανώσει και να συντονίσει μια μεγάλη περιοδεία στην Αμερική ερμηνεύοντας το «Αμάρτημα της μητρός μου» του Γεωργίου Βιζυηνού στα αγγλικά σε σκηνοθεσία Δανάης Ρούσσου. Ένα έργο που αγάπησε πολύ και που είχε συνδεθεί μαζί του και από προηγούμενη παράσταση που είχε πάρει μέρος στο παρελθόν σε σκηνοθεσία Δήμου Αβδελδιώδη ( ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων, 2013).
Την παράσταση υποδέχθηκαν τα Πανεπιστήμια του Harvard, του Yale, της Columbia, του Illinois στο Σικάγο αλλά και η πόλη Τάμπα στην Φλόριντα.
Η παράσταση τελούσε υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού του Υπουργείου Εξωτερικών, του Υπουργείου Τουρισμού αλλά και του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού.
Με την επιστροφή της και ενόψει των νέων σχεδίων κάναμε μια μικρή συζήτηση.
Πως αποφάσισες να επιχειρήσεις την παρουσίαση του συγκεκριμένου κειμένου στο εξωτερικό;
Από το σχολείο κι όλας θυμάμαι την επίδραση που είχε μέσα μου και όταν το ξανά διάβασα, πολύ αργότερα, μου προκάλεσε την ίδια συγκίνηση. Είναι ένα κείμενο δυνατό, φωτεινό, πυκνό, και ανάγλυφο από γραφής του. Mε πολύ απλά λόγια, μου αρέσει και αυτό ήταν αρκετό ώστε να γεννηθεί η ιδέα ότι αυτό το κείμενο θέλω να το επικοινωνήσω σε μια διεθνή γλώσσα.
Η σχέση μάνας – παιδιού, αυτή η υπέρτατη σχέση με όλη της την ιδιαιτερότητα, μας αφορά όλους.
Η εξομολόγηση, πόσο μάλλον μια δημόσια εξομολόγηση, είναι από τη μια πλευρά μια πράξη επώδυνη, κατά μια τραβηγμένη έννοια έως και εξευτελιστική, που σου φανερώνει πόσο αδύναμος και ευάλωτος είσαι ως ανθρώπινη ύπαρξη τη στιγμή που αποφασίζεις να καταθέσεις τη ψυχή σου με απόλυτη ειλικρίνεια. Από την άλλη, σου προσφέρει απλόχερα τα δώρα της ως μια πράξη γενναία απέναντι στη ζωή, ξαλαφρώνεις.
Η Συγχώρεση.
Η ενηλικίωση. Ο ενήλικας θα ενηλικιωθεί πραγματικά όταν συμφιλιωθεί με το παρελθόν του, όταν συναισθανθεί και συγχωρήσει τη μητέρα του για ό,τι βίωσε στην παιδική του ηλικία, δηλαδή όταν δημιουργηθεί μέσα του ο χώρος ώστε να χωρoύνε και οι δυο.
Η ενσυναίσθηση.
Η συμπόνια.
Η συμφιλίωση.
Είναι διαχρονικές και πανανθρώπινες αξίες με τις οποίες όλοι μας συνδεόμαστε είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα.
Ποια είναι η αντίδραση του κοινού;
Όταν τελειώνει η παράσταση ο προβληματισμός και η συγκινησιακή φόρτιση είναι αποτυπωμένα στο πρόσωπό τους, στα μάτια τους, ενώ στην αγκαλιά τους νιώθεις το νοιάξιμο σαν να περάσαμε μέσα σε μια ώρα μαζί μια ολόκληρη ζωή. Δημιουργείται μια αίσθηση οικειότητας και συνενοχής μεταξύ μας. Από την άλλη μόλις ξεπεράσουμε αυτό το στάδιο περνάμε στις κλασικές ερωτήσεις: «πως το έμαθες όλο αυτό απ’ έξω; φοράς ακουστικό; ψάχνουμε να δούμε που είναι το cue. Από που τα διαβάζεις;»
Πως λειτουργεί το θέατρο ως συνδετικός κρίκος μεταξύ τόσο μακρινών λαών;
Ενισχύει την αμοιβαία κατανόηση πως όλοι στο ίδιο καζάνι βράζουμε. Αποζητούμε μια πιο γεμάτη, πιο ολοκληρωμένη ζωή μέσα μας, να εξυψωθούμε, έστω για μια στιγμή, πάνω από το έδαφος, να αλαφρύνουμε λιγάκι. Έχουμε ανάγκη για μια πιο πλατιά κατανόηση του εαυτού μας και των γύρω μας. Στο θέατρο έχουμε την δυνατότητα να συνδεθούμε με τον εαυτό μας αλλά και μεταξύ μας. Να συγκινηθούμε, με την έννοια της εσωτερική μετατόπισης.
Να συναισθανθούμε και να βιώσουμε μαζί μια αλήθεια. Να ανασυγκροτηθούμε.
Είτε είσαι Έλληνας, είτε είσαι Αμερικάνος, είτε Αφρικανός πριν απ’ όλα είσαι άνθρωπος.
Πως είναι η εμπειρία του να ερμηνεύεις ένα τέτοιο έργο στα Αγγλικά στην Αμερική;
Δεν γνώριζα πώς θα γίνει να ερμηνεύσω ένα κείμενο του Βιζυηνού στα Αγγλικά, πώς θα διαχειριστώ αυτή την καινούρια συνθήκη. Πώς θα γίνει η οργάνωση όλης της περιοδείας στην Αμερική, πώς θα ανοίξουν οι πόρτες Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων όπως του Harvard, του Yale, του Columbia και του Σικάγο, πώς θα καλύψω τα έξοδα μιας τέτοιας παραγωγής. Έμαθα όμως πως όταν διατηρώ τη πίστη, το πάθος και τον ενθουσιασμό μου εστιασμένα σε αυτό που θέλω να κάνω βρίσκω το τρόπο. Έμαθα να είμαι ευέλικτη, τα εμπόδια μεταμορφώθηκαν σε προκλήσεις κι έτσι ήταν πιο εύκολο να βρεθεί λύση σε ό,τι προέκυπτε. Έμαθα να πέφτω αλλά στο τέλος να μένω όρθια. Έμαθα να χαίρομαι την κάθε στιγμή στη διαδικασία. Πολλές φορές δουλεύαμε μέχρι τις 4 και 5 το πρωί με την Ειρήνη Βουρλάκου, λόγω διαφοράς ώρας, αλλά και γιατί ο όγκος της δουλειάς ήταν μεγάλος για δυο άτομα στην παραγωγή. Είχα απεριόριστη εμπιστοσύνη στη Δανάη Ρούσσου που σκηνοθέτησε την παράσταση και η διαδικασία της πρόβας όσο κι αν, εξαιτίας της ιδιαιτερότητάς της (μονόλογος στα Αγγλικά), την καθιστούσε δύσκολη, με ξεκούραζε γιατί ήξερε τί ήθελε και πως να μου το ζητήσει. Όλοι οι συνεργάτες όπως ο Νίκος Κυπουργός , η Βάνα Γιαννούλα, ο Πάρις Μέξης, η Ηλέκτρα Καλαϊτζάκη, ο Γιώργος Νικόπουλος, ο Γιάννης Βιλλιώτης αλλά και η Polyplanity με το δικό τους ρόλο και τρόπο συνέβαλλαν τα μέγιστα ώστε να απογειωθεί όλο το εγχείρημα.
Αυτό όμως που λαχταρούσα περισσότερο απ’ όλα ήταν να καταφέρω να απολαύσω την παράσταση. Έτσι και έκανα!
Γιατί πιστεύεις ότι μένει το ελληνικό θέατρο εντός συνόρων;
Πάλι καλά που καταφέρνουμε να το διατηρούμε και εντός! Εννοώ πάλι καλά γιατί ακόμα διατηρούμε το ψυχικό σθένος και το πάθος για δημιουργία με την ελπίδα ότι κάτι θα καταφέρουμε, κάτι θα αλλάξει. Γιατί το κάνεις από το περίσσευμα της ψυχής σου. Οι οικονομικές απολαβές είναι ελάχιστες. Η έλλειψη πόρων λοιπόν είναι ο βασικότερος και ο μεγαλύτερος ανασταλτικός παράγοντας για να ταξιδέψει μια παράσταση. Το νομοθετικό σύστημα από την άλλη κάνει ακόμα πιο δύσκολη την κατάσταση είτε ο φορέας που έχει αναλάβει την παραγωγή είναι δημόσιος είτε είναι προσωπική πρωτοβουλία. Δεν είμαι η ειδική ώστε να σου απαντήσω για το πως μπορεί να λυθεί το ζήτημα αυτή τη στιγμή καθώς κι εγώ τώρα μαθαίνω, ωστόσο μπορώ να σου μιλήσω για την προσωπική μου εμπειρία. Σήμερα, δύο σχεδόν μήνες μετά την επιστροφή μας στην Ελλάδα συνειδητοποιώ ότι αυτό που κάναμε ήταν μια ταρζανιά, κυριολεκτικά. Από την πλευρά μας ήμασταν απόλυτα προετοιμασμένες σε όλα τα επίπεδα και αυτό βοήθησε να μας εμπιστευτούν τα συγκεκριμένα μεγάλα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα και οι Πρεσβείες με αποτέλεσμα ένα μεγάλο μέρος κάλυψης πόρων να έρθει από το εξωτερικό. Ο κ. Ιωάννης Μυλωνόπουλος, καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Τμήμα Ιστορίας Τέχνης και Αρχαιολογίας καθώς και Διευθυντής του Προγράμματος Ελληνικών Σπουδών του Columbia, εντυπωσιάστηκε με την πρότασή μας και έτσι το Πρόγραμμα Ελληνικών Σπουδών του Κολούμπια ανέλαβε ένα μεγάλο μέρος χρηματοδότησης ώστε να είναι εφικτό να ταξιδέψει η παράσταση αλλά και στο να προστεθούν σιγά σιγά τα υπόλοιπα ιδρύματα. Έλληνες της διασποράς αλλά και Έλληνες που πίστεψαν στη δουλειά μας κάλυψαν ένα άλλο μεγάλο μέρος του κόστους, ως δωρεά. Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι ήμουν με την ψυχή στο στόμα, αλλά δεν το είδα ποτέ έτσι γιατί αν το έβλεπα έτσι το πιθανότερο είναι να είχα κάτσει σπίτι μου. Λειτούργησε ένας μηχανισμός μέσα μου που με τράβαγε μπροστά και δεν άκουγα τίποτα. «Συν Αθηνά και χείρα κίνει». Εύχομαι να μην πάψω ποτέ να ονειρεύομαι, να ερωτεύομαι και να δρω!
Και τώρα;
Τώρα με βρίσκεις να κάνω πρόβες στο Εθνικό για μια καινούρια παραγωγή, ένα ιδιαίτερο πρότζεκτ του Εθνικού Θεάτρου μέσα σε ένα μετακινούμενο λεωφορείο. Παράλληλα οργανώνουμε το σχεδιασμό του δεύτερου κύκλου παραστάσεων στο εξωτερικό ενώ οραματιζόμαστε την νέα παράσταση που θέλουμε να κάνουμε στα Αγγλικά.
Και φυσικά συνεχίζω να αναζητώ ωραίες συνεργασίες.
Συνεντεύξεις