της Ιωάννας Μπλάτσου
Έχει υπάρξει –κλισέ- προεκλογικό σύνθημα δημοτικών εκλογών, που θωπεύει –μάλλον επιτυχημένα- τα μικροαστικά αντανακλαστικά των ψηφοφόρων περί διασφάλισης της τάξης και της οργάνωσης, όσον αφορά τον κοινωνικό ιστό στον οποίο ανήκουν. Τώρα, έγινε και παράσταση, με την υπογραφή του καλλιτεχνικού διδύμου Ανέστη Αζά και Πρόδρομου Τσινικόρη, η οποία έκανε πρεμιέρα τον Φεβρουάριο στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών και πλέον περιοδεύει σε ευρωπαϊκά θέατρα και φεστιβάλ.
Οι πιο δραστήριοι ερευνητές του «θεάτρου ντοκουμέντου» στην Ελλάδα καταπιάνονται, αυτή τη φορά, με το στερεότυπο της «μετανάστριας καθαρίστριας», της γυναίκας που συνήθως αφήνει την οικογένειά της πίσω στην πατρίδα της και έρχεται ξένη σε μία ξένη χώρα, με καλύτερες (;) προοπτικές, για να δουλέψει σκληρά και συχνά υπό κακοποιητικές εργασιακές συνθήκες για να συντηρήσει τους δικούς της. Οι πρωταγωνίστριες των Αζά – Τσινικόρη είναι πέντε μετανάστριες από την Αλβανία, τη Βουλγαρία, τη Μολδαβία, τις Φιλιππίνες και τη Νότια Αφρική, οι Mabel Mosana, Rositsa Pandalieva, Fredalyn Resurreccion, Drita Shehi, Valentina Ursache, οι οποίες εργάζονται στην Ελλάδα ως καθαρίστριες. Γυναίκες οι οποίες φέρουν τον δικό τους πολιτισμό, τη δική τους προσωπική αφήγηση, η οποία διχοτομείται από το κομβικό σημείο έλευσής τους στην πατρίδα μας. Γυναίκες οι οποίες εδώ χάνουν την ταυτότητά τους (στις πατρίδες τους κάποιες ήταν ακαδημαϊκοί, αρχιτεκτόνισσες), ακόμα και το όνομά τους (συχνά οι εργοδότες τους το εξελληνίζουν, για να μην… ταλαιπωρούνται να το προφέρουν), ωθούμενες από την ανάγκη να επιβιώσουν, να στείλουν χρήματα πίσω στη χώρα τους για να ζήσουν αξιοπρεπώς οι οικογένειές τους.
Η σπονδυλωτή παράσταση των Αζά – Τσινικόρη είναι μια έρευνα πάνω στο πώς παρερμηνεύεται και διαστρεβλώνεται, σε κοινωνικοπολιτικό επίπεδο, η έννοια του «καθαρού»: του «καθαρού σπιτιού», του «καθαρού ανθρώπου», της «καθαρής πόλης», των «καθαρών προθέσεων», των «καθαρών λύσεων». Οι συνειρμοί στο άκουσμα του επιθέτου «καθαρός» είναι χειμαρρώδεις. Οι γλωσσικές – σημειολογικές παραλλαγές του επιθέτου ενδιαφέρουσες: Οι «εκκαθαρίσεις» των απολυταρχικών καθεστώτων, οι «επιχειρήσεις σκούπα» των αρχών για τους παράνομους μετανάστες, το «ξέπλυμα» των νευρώσεων και κυριαρχικών ενστίκτων ενός βαθιά ανελεύθερου λαού πάνω σε ανυπεράσπιστους μετοίκους-εργάτες, ο «ξεκάθαρος» κοινωνικός αταβισμός της επικράτησης του ισχυροτέρου αυτόχθονα έναντι του χωρίς πολιτικά και εργασιακά δικαιώματα μετανάστη.
Η Καθαρή πόλη, στα χνάρια του «documentary theatre» των Rimini Protokoll, χωρίς να μετατρέπεται σε πολιτικό μανιφέστο υπέρ των αυτονόητων εργασιακών δικαιωμάτων των αλλοδαπών μεταναστών, θίγει ισορροπημένα διάφορα σχετικά θέματα, επιστρατεύοντας συχνά το χιούμορ (πηγαίο κωμικό ταλέντο η Βουλγάρα ηθοποιός-καθαρίστρια) και ενίοτε και τη σουρεάλ υπερβολή (όταν η Φιλιππινέζα ηθοποιός-καθαρίστρια τραγουδά τη ντίσκο ποπ επιτυχία «She works hard for the money», συνοδεία strobe lights και disco balls), ως ξόρκι προς τον παραλογισμό της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας, η οποία εμφανίζει εμφανή συμπτώματα διπολικής διαταραχής. Γιατί πώς αλλιώς μπορεί να εξηγηθεί το γεγονός ότι οι Νεοέλληνες εμπιστεύονται την καθαριότητα των σπιτιών τους και των παιδιών τους σε «ξένους», αλλά στην ουσία τους αντιμετωπίζουν ως κοινωνικά μιάσματα;
Απόψεις