Αναμοχλεύοντας το τραύμα της Μικρασιατικής Καταστροφής «Θα γίνει Ανταλλαγή;».

Αναμοχλεύοντας το τραύμα της Μικρασιατικής Καταστροφής

«Θα γίνει Ανταλλαγή;». Έρευνα-Πρωτότυπο κείμενο-Σκηνοθεσία: Ρούλα Πατεράκη. Μονή Δαφνίου

Κριτική του Δημήτρη Τσατσούλη*

 

Στο πλαίσιο του «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός» του Υπουργείου Πολιτισμού & Αθλητισμού, η Ρούλα Πατεράκη έκανε την πρώτη παρουσίαση του έργου, που η ίδια συνέθεσε κατόπιν έρευνας αλλά και σκηνοθέτησε, στο Γυμνάσιο Αρχαίας Ολυμπίας. Στη συνέχεια, μέσα στον Σεπτέμβριο, έκανε μια νέα «στάση» στη Μονή Δαφνίου, μεταφέροντας κάποια «φαντάσματα»-μάρτυρες της Μικρασιατικής Καταστροφής σε νέο τόπο, καλώντας τα να θυμηθούν στον παρόντα χρόνο, για ακόμα μια φορά, εκατό χρόνια μετά, καταστάσεις και γεγονότα που έζησαν τότε, λίγο πριν την καταστροφή.  

Έτσι, η Ρ. Πατεράκη στήνει κοντά στην Αθήνα, στο όμορφο προαύλιο της Μονής Δαφνίου, ένα μεταλλικό κυλικείο με σκέπαστρο, στο οποίο η ίδια, ντυμένη στα μαύρα, όρθια καθόλη την παράσταση, θα σερβίρει νερό ή αναψυκτικά στα «φαντάσματά» της.

Αυτά, έξι γυναίκες και ένας άνδρας, θα εμφανιστούν σταδιακά και θα καθίσουν, ανοίγοντάς τες, στις πάνινες πολυθρόνες που βρίσκονται αρχικά στοιβαγμένες δίπλα στο κυλικείο. Όλες τους θα εμφανιστούν κρατώντας μπαστούνια ‒ τα εκατό χρόνια βαραίνουν το βήμα τους, παρά το γεγονός ότι διατηρούν τη φρεσκάδα της τότε εποχής‒ ντυμένες με μακριές εντυπωσιακές τουαλέτες, τα μαλλιά μαζεμένα ψηλά, με κοσμήματα. Ο άντρας, και αυτός με μπαστούνι, είναι ντυμένος στα μαύρα και μόνον ο λόγος του θα κάνει αντιληπτό ότι πρόκειται για στρατιώτη.

Οι τέσσερις γυναίκες αποκαλύπτεται σιγά σιγά ότι υπήρξαν πόρνες πολυτελείας, με γνωριμίες υψηλές ‒τον Τούρκο Βελή, τον Έλληνα Διοικητή, τον Ιταλό Πρέσβη‒, στα μαγαζιά  όπου σύχναζαν  Έλληνες αξιωματικοί, φραγκολεβαντίνοι, Αρμένιοι. Στη Maison Dorée, στη Maison Aimée, κάποιες, ίσως, με επαφές στα Χιώτικα, εκεί που ιερόδουλες δούλευαν στα όρθια. «Εμένα το ταλέντο μου έχει το αποτύπωμα της νύχτας. Γυναίκες σαν εμένα δεν πρέπει να ανοίγουμε το στόμα μας», θα πει η Ηρώ (Νάντια Μουρούζη), αποκαλύπτοντας έτσι το επάγγελμά τους, κυρίως όμως τις πληροφορίες που έμμεσα έφταναν σε αυτές από τους επιφανείς πελάτες τους.