Η ανατομία της ψυχής στο θέατρο του Γιάννη Πάτση,

  •  Γιάννης Τσιαούσης, Επίκουρος Καθηγητής Ανατομίας Σχολής Επιστημών Υγείας, Πανεπιστήμιο Κρήτης

Με το θεατρικό συγγραφικό έργο του Γιάννη Πάτση ήρθα για πρώτη φορά σε επαφή πριν 10 χρόνια, όταν μου ζήτησε να είμαι στο πάνελ που θα παρουσίαζε τον Αχιλλέα ΙΙ. Ήμουν επιφυλακτικός για τη συμμετοχή μου εκείνη, γιατί η θεατρική μου παιδεία ήταν -και συνεχίζει να είναι-λειψή, αλλά τελικά συμμετείχα. Έκτοτε είχα την ευκαιρία να είμαι από εκείνους που μοιραζόταν τα γραφτά του πριν ακόμη πάρουν την τελική τους μορφή και κυρίως να συμμετέχω στο «παιχνίδι» που ο συγγραφέας εξύφαινε για τους πρωταγωνιστές των έργων του. Ο θεατρικός λόγος είναι γνωστό ότι στοχεύει στην ανατομία των ανθρώπινων χαρακτήρων, στην ανάδειξη των πιο σκοτεινών και μύχιων πλευρών της ανθρώπινης σκέψης και συμπεριφοράς. Παρότι ως χειρουργός και ανατόμος του ανθρώπινου σώματος είμαι αρκετά μακριά από την ψυχιατρική, η ψυχοπαθολογία των χαρακτήρων του έργου είναι λογικό να διεγείρει επαγγελματική μου ιδιότητα ως γιατρού. Παρ’ όλα αυτά θα προσπαθήσω να περιοριστώ αποκλειστικώς στο ρόλο του αναγνώστη και με αυτή την ιδιότητα θα αποτολμήσω να προσεγγίσω την «ποιητική» του έργου του, που σε μεγάλο βαθμό αντανακλά, αν όχι το κοινό μας σύμπαν, αυτόν τον κόσμο τον μικρό, τον Μέγα του Πάτση…

Η κύρια θεματική του θεατρικού του λόγου περιλαμβάνει τη μελέτη την ανατομία της ανθρώπινης ψυχής διεισδύοντας στα πάθη και τις αδυναμίες, στις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες των πρωταγωνιστών του, που κατά βάση ταυτίζονται με τον καθημερινό άνθρωπο. Προφανώς, κι ένας μη «θεατράνθρωπος» θα συμφωνήσει ότι, η θεματική αυτή δεν είναι καθόλου πρωτότυπη στην ιστορία του θεάτρου. Η ιδιαιτερότητα στην περίπτωση του Πάτση είναι η οπτική που επιλέγει για να ερευνήσει το πεδίο ενδιαφέροντός του. Πιο συγκεκριμένα, στη μελέτη αυτή δεν στέκεται ως ερευνητής στο προσοφθάλμιο του μικροσκοπίου για να παρατηρήσει εξωγενώς δομές και συμβάντα, αλλά μέσω της γραφής του συμπορεύεται με τους ήρωές του στην ανθρώπινη επί της γης περιπέτεια και …μοναξιά. Κι επιπροσθέτως, αυτό γίνεται με μια γλώσσα που προκαλεί (όχι ασυνήθιστο στο θέατρο), αλλά κυρίως με μια πλοκή που ξαφνιάζει με «ανακόλουθα» γεγονότα, δημιουργώντας διαρκώς ερωτήματα.

Αυτό όμως που με εντυπωσιάζει στο έργο του, είναι ότι η μεταφυσική που πηγάζει από αυτό, αντλεί καινούργιες εμπειρίες από την εξέλιξη της τεχνολογίας, της βιολογίας και γενικότερα των θετικών επιστημών και την εισαγωγή των εφαρμογών τους στην καθημερινότητά μας. Τα νέα δεδομένα της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης, οι αλλαγές και οι συγκρούσεις που επιφέρουν στην ανθρώπινη ζωή, άρα και ψυχή, η «μη φοβική» για να μην πω τολμηρή προσέγγισή τους από τον συγγραφέα καταλαμβάνουν μια πυρηνική θέση στο έργο των τελευταίων χρόνων του Πάτση και αποτελούν ίσως το πλέον καινοτόμο στοιχείο της «ποιητικής» του.

17 Φεβρουαρίου 2019