Μια άλλου τύπου προσέγγιση στον Ερωτόκριτο του Βιντσέντζου Κορνάρου επιχείρησαν με τη σύμπραξή τους η ομάδα χορού Κι όμως Κινείται και το μουσικό σχήμα Χαϊνηδες, με τη συμμετοχή και του σπουδαίου κρητικού λυράρη και ερμηνευτή Ψαραντώνη. Η παραγωγή αυτή έγινε από το Φεστιβάλ Αθηνών το 2014 (Ηρώδειο 30 Ιουνίου 2014), περιόδευσε και στη συνέχεια παρουσιάστηκε στο Θέατρο Τέχνης όπου θα επαναληφθεί για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων σε λίγες μέρες.

Ο Ερωτόκριτος του Βιντσέντζου Κορνάρου είναι ένα μεγαλειώδες έργο, ορόσημο στην Ελληνική αλλά και ευρωπαϊκή Αναγεννησιακή λογοτεχνία που κυκλοφόρησε αρχικά σε χειρόγραφα και η πρώτη του έκδοση έγινε το 1713 όπως ήταν φυσικό στη Βενετία. Είναι μια ιστορία που εμπεριέχει τα πάντα: έναν αγνό απόλυτο έρωτα, παιχνίδια εξουσίας, ιπποτικούς αγώνες, πολέμους, φυλακίσεις, μάγισσες και μεταμορφώσεις. Με γλώσσα αληθινή, που ρέει, με ποίηση και μεγαλειώδη ευχέρεια στην εικονοπλασία η έμμετρη αυτή μυθιστορία των 10.012 ιαμβικών δεκαπεντασύλλαβων ομοιοκατάληκτων στίχων αγαπήθηκε ευρέως και γρήγορα εκτενή αποσπάσματά του απομνημονεύθηκαν στην Κρήτη και ραψωδήθηκαν ενώ επηρέασε βαθύτατα την κουλτούρα της μαντιναδάς.

Η ομάδα των φοιτητών του Πανεπιστημίου της Κρήτης που στις αρχές του ’90 μας συστήθηκε με τον πρώτο τους δίσκο Χαϊνηδες όλα αυτά τα χρόνια παραμένει μια μουσική κολεκτίβα που επιμένει στην όσμωση της παράδοσης με το σήμερα, με μια οξεία ματιά και ένα ευαίσθητο αυτί που αποτυπώνει την εποχή του. Οι σημερινοί Χαϊνηδες (αφού μέσα στα χρόνια καλλιτέχνες αποχώρησαν και άλλοι εισήλθαν) αποτελείται από τους Δημήτρη Αποστολάκη (λύρα), Δημήτρη Ζαχαριουδάκη (Τραγούδι- κιθάρα), Σπυριδούλα Μπάκα (τραγούδι), Τάκη Κανέλλο (κρουστά), Κλέων Αντωνίου (ηλεκτρική κιθάρα), Μιχάλη Νικόπουλο (λαούτο – μαντολίνο), Θοδωρή Ρέλλο (σαξόφωνο) και Γιάννη Νόνη (μπάσο).

Με μια πολύ απλή, στοιχειώδη και καθαρή χοροταξική διευθέτηση οι μουσικοί στήθηκαν παρατακτικά θυμίζοντας ελαφρώς λαϊκό πάλκο με τον Ψαραντώνη στο κέντρο και μπροστά από αυτούς η Χριστίνα Σουγιουλτζή και οι χορευτές της ομάδας Κι Όμως Κινείται (Βασίλης Δήμας, Τάσος Καραχανίδης, Αντιγόνη Λινάρδου, Χριστόφορος Μακατσώρης, Ιωάννα Παρασκευοπούλου, Λία Χαμηλοθώρη) ερμήνευαν σωματικά το ποίημα. Στόχος τους δεν υπήρξε η μιμική αναπαράσταση των λεχθέντων αλλά κυρίως η μετάδοση των συναισθηματικών εντάσεων, η ενεργειακή επικοινωνία και ο σχολιασμός τους σε συμβολικό επίπεδο. Θα ξεχωρίσω εδώ το μοτίβο του Δερβίσι υπενθυμίζοντας τα γυρίσματα του Κύκλου και τη συνεχή εναλλαγή της ζωής. Πάντα με τη συνήθη μεικτή «τεχνική» τους που συνδυάζει στοιχεία χορού, ακροβατικών και τσίρκο έφτιαξαν εικόνες που έδεσαν με την αφήγηση με αποτέλεσμα έναν ωραίο, γοητευτικό συνδυασμό φωνών, σωμάτων και μελωδιών. Βασικός κορμός της μουσικής η σύνθεση του Χριστόδουλου Χάλαρη με την οποία το έργο έχει ταυτιστεί και  έχει αγαπηθεί ενώ οι Χαίνηδες δεν δίστασαν να παιχνιδίσουν και με άλλους ρυθμούς και μέτρα όπως φυσικά η κρητική μουσική, η ηπειρώτικη μουσική και κυρίως τα μοιρολόγια, ή ακόμη και η ραπ.

Κάποια ζωγραφιστά στοιχεία (φεγγάρι, ήλιος, ακρόπολη,  έρχονταν να υποδηλώσουν τον δραματικό χώρο αν και πραγματικά δεν ήταν απαραίτητα. Η όψη συμπληρωνόταν από μαύρα ρούχα για τους μουσικούς και μονόχρωμα παλ κοστούμια, εξαιρετικής λιτότητας για τους χορευτές.

Η παράσταση στο θέατρο Βράχων, όπου την παρακολούθησα εγώ, διέθετε έναν στοιχειώδη φωτισμό σχεδιασμένο από την Μαρία Αθανασοπούλου που δεν βοηθούσε στην ανάδειξη της ατμόσφαιρας παρά το γεγονός πως το φυσικό βραχώδες τοπίο είναι μια πρόκληση και το παιχνίδισμα με τις σκιάσεις θα επέτεινε την μαγεία.

Αφήνω τον Ψαραντώνη για το τέλος γιατί τα λόγια για τον άνθρωπο αυτόν είναι λίγα. Μια μοναδική περίπτωση καλλιτέχνη που μοιάζει σαν απόγονος των Κουρητών που χόρευαν και τραγουδούσαν για να προφυλάξουν το μωρό Δία από τον Κρόνο. Η φωνή του βγαίνει από τα βάθη της ψυχής του. Είναι η ίδια του η ψυχή που τραγουδάει. Είναι μια συγκλονιστική μαρτυρία, ο λυγμός και η δύναμη ενός λαού.  Είναι ο ρυθμός του κόσμου.

Ειρήνη Μουντράκη